Van de wel duizend soorten omvattende familie van de schroefpalmen is deze soort qua uiterlijk niet zo opvallend, maar wel het meest bekend in de keuken! Deze pandanus-soort wordt slechts een kleine meter hoog en mist de voor de groep anders vaak kenmerkende steltwortels. Wel heeft ze de typerende spiraalgroei (‘de schroef’) van de zo’n 30 cm lange, dunne bladeren met hun duidelijke bladnerf in het midden.
De pandan is een plant die schaduwminnend is. Over zijn leefwijze in de natuur weet men niets. Toch is van de gecultiveerde planten bekend, dat ze niet zo goed tegen jaarrond veel neerslag kunnen. In grote streken van Zuidoost-Azië groeit regenwoud in gebieden waar enkele maanden per jaar vrij weinig regen valt en dan weer een sterke moessonregen komt. Zo’n gebied vindt deze plant wel fijn, de pandan groeit daar veel voorspoediger.
De pandan kan er goed tegen dat men er telkens weer wat blaadjes af haalt, hij groeit dan prima door. Het is echter onbekend of er diersoorten zijn die in de natuur van zijn geurende bladeren smikkelen. Raar, maar waar: de pandan plant zich helemaal niet geslachtelijk voort! Een vrouwelijke bloem is nooit gevonden, en slechts heel soms is er een plant die ooit mannelijke bloemen aanmaakt. Er valt dus voor dieren geen nectar of vruchten te halen bij deze schroefpalm!
De jonge bladeren van de pandan hebben een kenmerkende, lekkere geur. Deze bladeren zijn na kort koken eetbaar, maar vooral gebruikt men ze om gerechten op smaak te brengen. Pandanrijst is rijst die groeide in rijstvelden omgeven door pandans, waardoor de rijst extra geurig heet te zijn. En het chlorofyl uit de bladeren is de kleur die spekkoek groen maakt.
Terwijl de pandan in heel Zuidoost-Azië in grote hoeveelheden wordt verbouwd, weet men eigenlijk niet precies waar de plant haar oorsprong heeft. De meeste botanici denken dat hij van de Molukse eilanden stamt, waar men in de bossen enkele exemplaren heeft gevonden. Verder heeft men hem nog nooit ergens echt ‘in het wild gezien’. Dus mogelijk groeien slechts heel weinig exemplaren ergens in een onbekend bos, maar anderzijds zijn er miljoenen van de plant in menselijke verzorging!
In het Aziatisch gedeelte van de Bush, in de buurt van het rijstveld en de otters, groeien meerdere soorten schroefpalmen. U vindt daar ook tal van pandans, direct langs het pad. Leuk om deze smaakmaker in de keuken ook eens in levenden lijve te ontmoeten!
