Burgers' Zoo is in 1913 opgericht door Johan Burgers. In zijn achtertuin hield hij als hobby fazanten. Die hobby is inmiddels uitgegroeid tot een 45-hectare groot professioneel dierenpark met het predicaat Koninklijk. Op deze pagina nemen we je mee in de ontstaansgeschiedenis van ons dierenpark.
Burgers' Zoo is in 1913 opgericht door Johan Burgers in ‘s-Heerenberg, een plaats vlakbij de Duitse grens. In zijn achtertuin hield hij als hobby fazanten. Al gauw kwamen er ook nog andere dieren bij. De achtertuin werd te klein en Burgers besloot in 1913 een apart stuk grond te kopen en de privéverzameling van dieren tentoon te stellen aan het publiek. Dit deed hij onder de naam Fazanterie Buitenlust.
Johan Burgers wil zijn park graag uitbreiden en moderniseren. Daarom besloot hij om in 1923 naar Arnhem te verhuizen en daar een dierenpark te openen. In Arnhem was namelijk meer ruimte om uit te breiden en het was beter bereikbaar. Alles in ‘s-Heerenberg wordt afgebroken. Wat herbruikbaar is, wordt gaandeweg met paard en wagen in ritten van vijf tot zes uur door sneeuw en regen naar Arnhem vervoerd: het rasterwerk van de vogel- en dierenverblijven tot en met de rotsen, 1000 coniferen en zelfs de mest! De bouw is een flink karwei. Het park heropent op 23 juli 1924 onder een nieuwe naam: Burgers' Dierenpark. Ook na de opening wordt het park verder uitgebreid met verblijven voor o.a. kamelen en beren.
Johan Burgers zet in 1932 in Tilburg een tweede dierenpark op, dat bijna een kopie is van het park in Arnhem. Hij schenkt dit aan zijn oudste dochter Johanna als huwelijkscadeau. Na de oorlog moest het park grotendeels opnieuw opgebouwd worden: een kostbare aangelegenheid. Daarom werd na de oorlog besloten om het park te verkopen aan de firma van Dijk. Tilburgs Dierenpark blijft als dierentuin tot 1973 bestaan, waarna het wordt opgeheven.
Door goede connecties met Carl Hagenbeck, directeur van dierentuin Hamburg, deed Johan Burgers’ inspiratie op voor een revolutionaire manier van huisvesting van wilde dieren. Het idee was om de dieren zo natuurlijk mogelijk te laten leven. De verblijven leken zo veel mogelijk op de natuurlijke habitat. Dat betekende geen tralies en kooien om dieren in het verblijf te houden, maar grachten, open terrassen, valleien en de kenmerkende kunstmatige rotspartijen. De verblijven waren jarenlang gezichtsbepalend voor Burgers' Zoo, en vormde de basis van het idee van ecodisplays.
In 1943 stierf Johan Burgers en werd het stokje van het park overgedragen aan zijn dochter en schoonzoon, Lucie en Reinier van Hooff. Vanaf half september 1944 krijgt de dierentuin gedurende acht maanden het oorlogsgeweld over zich heen. Tijdens de Slag om Arnhem als laatste fase van Operatie Market Garden probeerden de geallieerden de bruggen bij Arnhem te veroveren om zo te kunnen doorstoten naar het Roergebied en het hart van het Derde Rijk. Het zou echter anders lopen en de Engelsen en Polen werden teruggeslagen door felle Duitse weerstand. ‘A Bridge Too Far’ zou niet alleen een bekend en later succesvol verfilmd boek worden, maar ook een historisch begrip.
Van 17 tot 25 september 1944 lag Burgers' Zoo tijdens de Slag om Arnhem in de vuurlinie. Tientallen granaten kwamen in het park terecht en dierenverblijven raakten verwoest en dieren werden geroofd of gedood. Het voederen van de dieren werd levensgevaarlijk. Slechts enkele medewerkers blijven op hun post. Door granaten en bommen lagen er langs de Rijn veel kadavers van gedode koeien en paarden. Met paard en wagen trotseerden ze het strijdgewoel om de kadavers in stukken te snijden en op de wagen te laden om de roofdieren van eten te kunnen voorzien.
Reinier van Hooff moest praten als Brugman om de Duitsers ervan te weerhouden om alle dieren als oorlogsbuit naar Hagenbeck Zoo in Hamburg te verschepen en de familie kreeg toestemming om in het park te blijven om voor de dieren te kunnen zorgen, toen de hele stad geëvacueerd werd door de Duitsers. Pas in 1945 werd Arnhem definitief bevrijd. Veel dieren en zelfs twee medewerkers kwamen om in dit oorlogsgeweld en voor het huidige Koninklijke Burgers’ Zoo vormde deze periode de zwartste bladzijden in de geschiedenis van het dierenpark. Het dierenpark lijdt in de oorlog veel schade en moet grotendeels opnieuw worden gebouwd.
Na de verwoestingen van de oorlog was het letterlijk en figuurlijk ook veel puin ruimen. Vrijwel het hele park had forse schade opgelopen en aan alles bestonden tekorten, vlak na de oorlog. Deze hele periode stond in het teken van herstel. Om het dierenpark (en ons land in het algemeen) weer opnieuw op te bouwen, moest er vooral hard gewerkt worden door deze generatie. Dat gold absoluut ook voor Burgers’ Dierenpark en Reinier en Lucie van Hooff. Pas toen Antoon van Hooff begin jaren zestig het stokje overnam, begon de economie weer aan te trekken en kwamen er nieuwe mogelijkheden voor toekomstige ontwikkelingen.
De oprichting van de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen in 1966 was het startsein voor intensievere, structurele samenwerking tussen dierenparken. Door kennisdeling leren dierenparken samen veel over hun diersoorten. De succesvolle samenwerking werd in 1992 naar Europees niveau doorgetrokken door de oprichting van de EAZA. In deze internationale samenwerkingsverbanden werken dierentuinen nauw samen om diersoorten te behouden en er zijn zelfs al soorten die alleen dankzij de dierentuinen nog bestaan. Speciale fokprogramma's waarin alle dieren van één soort zijn opgenomen die er nog in dierentuinen aanwezig zijn, waarborgen een gezonde dierentuinpopulatie.
Begin jaren ‘60 neemt Antoon van Hooff, de derde generatie in het familiebedrijf, het stokje over. Onder zijn leiding wordt Burgers' Zoo steeds meer een internationale trendsetter op het gebied van dierentuinen. Leefgebieden en het creëren van natuurgetrouwe imitatie zijn hierbij belangrijk. Zo opent het dierenpark in 1968 het eerste Europese Safaripark. Het park krijgt dan de naam 'Burgers' Zoo en Safaripark'. Bezoekers konden met hun auto door leefgebieden van Afrikaanse dieren rijden. Als in 1987 de eigen ingang van het safaripark verdwijnt, krijgt de dierentuin haar huidige naam: Burgers' Zoo.
In de 70'er jaren worden een aantal belangrijke verbeteringen doorgevoerd. Opzienbarend was de opening van de eerste chimpanseekolonie in een dierentuin, die later wereldberoemd zou worden, door Antoon van Hooff en zijn broer Jan van Hooff in 1971. Voor het eerst werden verscheidene volwassen chimpansees samen gehouden in één verblijf. Geen betegeld verblijf met stevig traliewerk, zoals gebruikelijk was, maar een groot bosrijk buitenverblijf, slechts van het publiek gescheiden door een brede gracht. Deskundigen voorspelden een grote ramp, maar de scepsis sloeg snel om in bewondering. Voor veel onderzoekers uit binnen- en buitenland een reden om in Burgers' Zoo het sociale gedrag van deze dieren te analyseren. De beroemdste van deze onderzoekers is uitgegroeid tot expert van internationale faam met betrekking tot apen- en mensengedrag: Frans de Waal. Hij ontdekte hier in het park o.a. dat er bij chimpansees sprake is van coalitievorming.
De opening op 1 juni 1988 van Burgers' Bush, het overdekte tropische regenwoud van anderhalve hectare, luidde een revolutie in de dierentuinwereld in. Nog nooit eerder ter wereld was een volledig overdekt tropisch regenwoud op een dergelijke grote schaal natuurgetrouw vormgegeven, waarin tientallen diersoorten in grote vrijheid leven temidden van honderden tropische plantensoorten. In deze 'Ecodisplays', landschappelijke ecosystemen, beleven bezoekers naast de dieren ook het klimaat en de omgeving waarin de dieren leven. Het concept was zo vernieuwend dat zowel dierentuincollega’s en andere vakspecialisten als de bezoekers moesten wennen aan het nieuwe concept. Al snel werd de Bush echter een enorm succes en het concept van dit ecodisplay heeft dierentuinen over de hele wereld geïnspireerd.
Ecodisplays zijn tegenwoordig onlosmakelijk verbonden met Burgers' Zoo. Na de Bush (tropisch regenwoud) en Safari (Oost-Afrikaanse savanne) werd in 1994 de Desert geopend, die bezoekers meevoert door de rotswoestijnen van de Mojave en de Sonora. In 2000 volgt de Ocean, waarbij bezoekers letterlijk afdalen in de Indopacifische Oceaan. In de in 2008 gebouwde Rimba ontdekken bezoekers het dierrijke Maleise tropenbos en in de Mangrove (2017) ervaren zij het belang van het bedreigde mangrovebos.
Sinds 1989 beheert Burgers' Zoo een natuurgebied in Belize (Midden-Amerika), samen met het Zwitsers vlinderpark Papiliorama. Het gebied was aanvankelijk 88 km2 groot. Door succesvol beheer en samenwerking met de Belizaanse regering is dit gebied gegroeid tot een kleine 400 km2! Niet alleen het beschermde gebied is gegroeid, maar ook het nodige jaarbudget. Zo zijn er 24 uur per dag rangers die het gebied bewaken, worden er kwetsbare diersoorten weer uitgezet in de natuur en zijn er lesprogramma’s ontwikkeld om Belizaanse kinderen te vertellen over het project. Ook op andere manieren zijn we actief met natuurbescherming. Burgers' Zoo is mede-oprichter van Future For Nature. Deze stichting reikt jaarlijks een prijs uit aan drie jonge en succesvolle natuurbeschermers. Met Stichting Lucie Burgers stimuleren en faciliteren we vergelijkend gedragsonderzoek bij dieren.
In 2000 wordt Burgers’ Ocean geopend. Dit ecodisplay weerspiegelt het Indo-Pacifisch gebied. Het tropisch koraalrifaquarium bevat meer dan 8 miljoen liter water en is qua dieren bij verre het meest soortenrijke ecodisplay. De Ocean is zo gebouwd dat het de bezoeker een natuurgetrouwe duikervaring biedt. De ontdekkingsreis begint bij een strandje, waarna bezoekers letterlijk afdalen langs een rifkloof naar de koralen en vervolgens een enorme panoramaruit waar ze oog in oog met verschillende soorten haaien in het open water. De Ocean is om een aantal redenen bijzonder. Het kweken van koralen, die hoge eisen stellen aan o.a. de hoeveelheid licht en de waterkwaliteit, is erg moeilijk. De Ocean kweekt zo succesvol met diverse koralen, haaien, roggen en tropische beenvissoorten dat Burgers’ Ocean is uitgegroeid tot hofleverancier van de Europese publieksaquaria.
In oktober 2007 worden het vernieuwde savannelandschap, nieuwe giraffenstallen en het Safari Meeting Centre officieel geopend. Met dit congrescentrum kan Burgers' Zoo ook de zakelijke markt professioneel bedienen. Het Safari Meeting Centre is een modern congrescentrum dat bestaat uit de Foyer, het Auditorium, het Safari Restaurant en vijf aangrenzende vergaderlocaties. Het congrescentrum is geheel in Afrikaanse stijl vormgegeven. In de Foyer bevindt zich de Longneckbar met giraffeprint, welke tevens functioneert als lichtschacht voor de giraffenstallen. Aan de ene zijde kijken gasten uit over de savannevlakte met o.a. neushoorns, zebra's en giraffen en aan de andere kant zien zij het tropisch regenwoud van de Bush.
In 2017 is het nieuwste ecosysteem van Burgers' Zoo geopend. De Mangrove is gebaseerd op een natuurgebied in Belize, wat Burgers' Zoo al meer dan drie decennia beschermd en ruim 7 keer zo groot is als Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Wereldwijd verdwijnen er grote stukken mangrove, dit terwijl mangroves een essentiële functie voor de natuur hebben. Met het nieuwe ecodisplay wil Burgers' Zoo bewustwording creëren. Slechts weinig plantensoorten kunnen overleven in dit extreme zoutige klimaat. Als het eb wordt, komt de moddervlakte tot leven! Overal schieten wenkkrabben uit hun veilige holletjes tevoorschijn om voedsel te verzamelen of met hun imposante scharen indruk te maken op vrouwtjes en rivalen. Indrukwekkend is het dat je als bezoeker oog in oog met de Caribische zeekoeien kunt staan dankzij een meterslange panoramaruit van 12 meter lang en 1,8 meter hoog.
