De Afrikaanse savannevlakte

Wie op vakantie in korte tijd veel grote dieren wil zien, doet er goed aan om niet naar het regenwoud te reizen, maar naar de savanne! Uw bezoek aan Burgers’ Safari begint bij de observatiehutten met grote ruiten. Hier kunt u de cheeta’s en de leeuwenfamilie bekijken. Vervolgens wandelt u langs een drinkplaats voor de dieren, waar met een beetje geluk breedlipneushoorns hun dorst komen lessen. Voor uw ogen ontvouwt het savannelandschap zich, waar groepen gnoes, zebra’s, waterbokken, beisa oryxen en giraffes leven. In de omgeving van de drinkplaats bevindt zich een modderpoel waar met name de neushoorns in de zomer dankbaar gebruik van maken. Waterbokken gaan wel eens zwemmen in de vijver midden op de Safarivlakte.

De enorme rotspartij aan de rand van de savanne staat in Afrika bekend als een ‘kopje’. Tussen deze rotsen ligt een uitgestrekt terras met uitzicht over de savanne. Net als op een echte safari in een Oost-Afrikaans nationaal park hoeft men hier niet lang te zoeken naar Afrika’s karakteristieke ‘wildlife’. Want veel savannebewoners zijn nogal fors uitgevallen en de hoefdieren leven bovendien vaak in kuddes die niemand over het hoofd kan zien. Nergens ter wereld is er meer dierlijke biomassa per vierkante kilometer te vinden dan in deze uitgestrekte, vruchtbare graslanden van Oost-Afrika!

Hoge temperaturen en droogte

De Oost-Afrikaanse savanne kent het hele jaar door hoge temperaturen en heeft gedurende een lange periode te maken met droogte. De meeste savannes in Oost-Afrika kennen twee regentijden en twee droge tijden per jaar. De kuddes blijven door deze klimatologische omstandigheden niet op dezelfde plek. Zodra er een aantal dagen geen regen valt en de groei van het gras afneemt, gaan zebra’s en gnoes trekken. De trekroutes en –tijden lijken niet een aangeboren en vast patroon te volgen, maar zijn vermoedelijk eerder afgestemd op de heersende voedselsituatie. Wetenschappers denken met name van gnoes dat ze aan wolkenformaties kunnen zien waar regen valt. Vermoedelijk kunnen deze dieren ook donder van verre horen en zelfs water over grote afstanden ruiken.

Op de savannevlakte geldt: ‘Safety in numbers’

Dieren

Voor veel grote planteneters geldt hier ‘safety in numbers’: door als grote kudde gezamenlijk op te trekken, vergroten ze de overlevingskansen van elk individueel dier. Vaak zoeken antilopen en zebra’s de nabijheid van giraffen op, die met hun lange nekken fungeren als ‘uitkijktorens van de savanne’. Zodra een hongerige, jagende leeuw of luipaard gesignaleerd wordt, slaat één dier alarm en komt de hele kudde in beweging. De roofdieren zien zich geconfronteerd met één grote bewegende massa en moeten voor een succesvolle jacht proberen om één of meerdere dieren van de groep te isoleren. Samen optrekken levert meer veiligheid op en dus een grotere overlevingskans.

Het helpt daarbij dat de verschillende diersoorten vaak een eigen voedselstrategie hebben ontwikkeld, zodat ze elkaar niet, of in mindere mate, beconcurreren. Het opvallendste voorbeeld is de giraffe, die vanwege zijn lengte als enige diersoort van de planteneters bij de malse, jonge blaadjes boven in de bomen kan komen. Doordat zebra’s, gnoes en gazelles vaak allemaal weer andere delen van het savannegras eten, zitten ze elkaar letterlijk en figuurlijk minder in de weg. Bij gnoes zie je daarnaast dat hun jongen allemaal in een korte periode vlak na elkaar geboren worden. Doordat een groepje jongen min of meer tegelijkertijd wordt geboren, verhoogt de overlevingskans van een individueel dier. Zouden er jaarrond telkens een paar jongen geboren worden, dan zou er voor roofdieren altijd een makkelijk maaltje ter beschikking zijn.