We geven bij Burgers’ Zoo graag de voorkeur aan dieren die zelf hun jongen grootbrengen, zonder tussenkomst van de dierverzorgers. Jonge dieren leren belangrijke vaardigheden van hun moeder en/of – afhankelijk van de diersoort – hun vader die later letterlijk van levensbelang zijn. Daarnaast zijn er ook diersoorten waarbij de vader op dit vlak juist een belangrijkere rol speelt dan de moeder. Bij diverse diersoorten assisteren oudere broers en zussen in dit proces en bij verschillende soorten is zelfs de hele groep betrokken bij de vorming van de jongen tot volwaardige volwassen groepsleden. Wanneer jonge dieren door mensen worden grootgebracht, krijgen ze deze essentiële, soort-specifieke vaardigheden niet mee tijdens het opgroeien. Vaak is het in zo’n geval dan lastig om het dier naderhand weer bij zijn soortgenoten te introduceren. Soms kunnen er echter heel belangrijke redenen zijn om toch voor handopfok te kiezen. In deze editie: de pelikaan.
Jaren geleden hebben we bij onze toenmalige groep roze pelikanen de keuze gemaakt om gebruik te maken van handopfok. De hoofdreden was destijds dat we met een groep jonge dieren van start waren gegaan, die allemaal nog geen ervaring hadden opgedaan met het uitbroeden van eieren en het grootbrengen van jongen. Soms kwam het zelfs voor dat andere vogels in hun onhandigheid en onervarenheid eieren van broedende soortgenoten per ongeluk kapot trapten. Pelikanen zijn echte kolonievogels en bij deze bijzondere vogels geldt dat hoe groter de groep is, des te beter meestal de broedresultaten. Door de groep een handje te helpen met verse aanwas zouden we dit proces op positieve wijze kunnen beïnvloeden en versnellen. Pelikanen kunnen wel veertig jaar oud worden en een kolonie van deze vogels kan dus jarenlang harmonieus samenleven.
Dierverzorgers verzamelden de bevruchte eieren in de nesten en plaatsen deze in de broedmachine. Meestal leggen pelikanen twee à drie eieren per nest, maar dit kan variëren van één ei tot maximaal vier eieren. De broedduur bedraagt ongeveer vier tot vijf weken.
De eerste vierentwintig uur na het uitkomen worden de jonge pelikanen nog niet gevoerd, zodat de dooier goed kan verteren. In de eerste periode toen de jonge vogels pas uit het ei waren gekomen, voerden de dierverzorgers ze ongeveer om de twee uur. In het begin was dat voedsel natuurlijk nog erg klein en ging het hoofdzakelijk om stukjes van eendagsmuizen. Vanaf dag tien worden stukjes meerdagsmuizen gevoerd en vanaf dag zestien halfwas muizen. Na enige tijd werden de stukjes muizen vervangen door stukjes vis en later zelfs volledige vissen. Jonge pelikanen groeien als kool! De pelikanen komen nog zonder verenkleed uit het ei. Al snel ontwikkelen ze een grijze donslaag en dat grijze verenkleed houden ze tot een leeftijd van ongeveer vier à vijf maanden. Na ongeveer een jaar beschikken de vogels over hun volwassen witte/licht roze verenkleed.
Om de jonge vogels zo min mogelijk vertrouwd te laten raken met mensen en zich zoveel mogelijk op soortgenoten te laten inprenten, plaatsten we de jonge dieren in speciale bakken met spiegelwanden. De dieren zaten weliswaar elk in een afzonderlijke bak, maar wel allemaal dichtbij elkaar, zodat ze elkaar de hele dag konden horen. In het begin staken de jonge vogels nog niet boven de wanden van de bakken uit, maar doordat pelikanen zo hard groeien, konden ze al spoedig elkaar goed zien bovendien. In het wild brengt de moeder voedsel door een soort visbrij op te braken, die de jonge vogels gulzig uit haar opengesperde bek en keelzak oppikken. Een bijzonder detail daarbij is dat de jonge vogels het voedsel met hun snavels zijwaarts oppakken, waarbij ze de kop dus schuin houden. De volwassen vogels krijgen in ons park zoetwatervis, omdat de roze pelikaan in het wild hoofdzakelijk voorkomt in zoetwatergebieden. We vullen hun menu aan met zogenaamde ‘fish eater tablets’, zodat de vogels extra vitamines en mineralen krijgen die belangrijk zijn voor visetende vogels. Bij het invriezen van zoetwatervissen gaan namelijk altijd wat vitamines en mineralen verloren, ongeacht hoe vers de vis is die wordt ingevroren.
Vanaf dag 52 kunnen de jonge pelikanen bij elkaar worden gezet. Toen de jonge vogels eenmaal groot genoeg waren, werden de handopfok-vogels succesvol geïntroduceerd in de groep. Op deze manier hebben we de ontwikkeling van onze nog jonge pelikanengroep een handje geholpen en inmiddels zijn de handopfok-pelikanen uitgegroeid tot volwaardige groepsleden. Door het menselijk contact tijdens het voeren zo minimaal mogelijk te houden en het onderlinge contact met leeftijdsgenoten tijdens het hele proces, zijn de handopfok-dieren bovendien niet extra gefocused op mensen geraakt en laten ze hetzelfde natuurlijke gedrag zien als hun soortgenoten in de groep.
