Nachtelijk bezoek door Vlegel

In een eerder nummer van ZieZoo hebben we al eens geschreven over padden en kikkers uit de Gelderse omgeving die zich in de waterpartijen van Burgers’ Zoo voortplanten, maar Burgers’ is voor meer inheemse fauna een belangrijke woon- en verblijfsplaats: vleermuizen bijvoorbeeld.

In het voorjaar van 2006 hebben we de Vleermuiswerkgroep Gelderland (kortweg VleGel genoemd) gevraagd of deze specialisten eens een verkennende inventarisatie in het park wilden uitvoeren van deze beschermde dieren. Zij hebben daar spontaan op gereageerd en in de loop van de zomer is er een aantal bezoeken gebracht op tijden waarop geen normale bezoeker het in zijn hoofd zou halen om naar een dierentuin te gaan. Vijftien vrijwilligers trokken er vier maal op uit om zowel in de heel vroege ochtend als in de heel late avond, gewapend met 'batdetectors', de 45 hectaren van ons park minutieus te inspecteren op aanwezigheid van vleermuizen. 'Batdetectors is het Engelse woord voor ‘vleermuisontdekkers’, apparaten waarmee de onhoorbare, ultrasone, geluiden van vleermuizen hoorbaar kunnen worden gemaakt en worden opgenomen.

Aan de hand van de geluiden en van het vliegbeeld, de grootte van de vleermuis en andere eigenschappen kunnen de soorten worden gedetermineerd. Elke waarneming werd op een plattegrond ingetekend zodat er een aardige indruk werd verkregen op welke plaatsen welke soort zich ophield en alle bijzonderheden werden keurig opgeschreven. Een leuke verrassing was dat er zich maar liefst zes soorten vleermuizen lieten ontdekken. In Nederland worden er 21 soorten gevonden, maar meer dan een kwart van de inheemse soorten heeft dus spontaan het dierenpark gekozen als verblijfplaats dan wel jachtgebied!

Bij de onderzoeken werd op verschillende tijdstippen geobserveerd. Dat is nodig omdat de dieren zich volgens een bepaald tijdschema gedragen.

Vleermuizen verlaten in de avondschemer hun verblijfplaats en vliegen dan min of meer in een rechte lijn naar hun jachtgebied.  Vaak vliegen ze daarbij via vaste vliegroutes. Wanneer je dit weet en waarneemt, kun je hieruit aanwijzingen krijgen over de ligging van de verblijfplaatsen overdag.

Later, wanneer het echt donker is geworden, jagen de vleermuizen op vliegende insecten. Als er voldoende prooidieren zijn, blijven ze lange tijd in hetzelfde jachtgebied. Bij ons was de vijver in het safaripark zo’n rijk jachtgebied. ’s Nachts waren er zwermen mugjes actief evenals tussen het geboomte in het wandelgebied van de Safari. Gelukkig hebben wij daar overdag geen last van!

Tegen de ochtend vliegen ze terug naar hun verblijfplaats. Dus weer een kans om die op te sporen. Voordat ze in hun schuilplaats verdwijnen, blijven ze eerst nog een tijdje ‘zwermen’; ze vliegen rondjes voor de vliegopening en maken proeflandingen. Met een 'batdetector' is dit gedrag gemakkelijk waar te nemen. Daarbij komt dat vanaf augustus de mannetjes van verschillende soorten gaan roepen om vrouwtjes te lokken. Wij horen daar niets van maar met zo’n 'batdetector' is dat gedrag heel goed waar te nemen. Op die manier kun je van die soorten ook de paarplaatsen opsporen. Zo is er bijvoorbeeld een paarplaats van de Rosse vleermuis in het Safaripark achter het leeuwengedeelte gevonden.

Al met al hebben we veel van de VleGel geleerd en kunnen we proberen of de aanwezige soorten nog wat extra’s kunnen bieden in de vorm van extra schuilplaatsen en nestkasten.