Ze zijn er weer. Kolibries!

Bij de opening van de Desert in 1994 behoorden kolibries tot de meest exquise verrassingen die in het landschap waren te ontdekken. De vliegende juweeltjes waren niet alleen bedoeld als oogstrelende wondertjes, maar ook als eventuele bestrijders van kleine insecten zoals bijvoorbeeld bladluizen. Dat laatste hebben ze nooit gedaan, maar kleine vliegjes vangen in de oase wel. Bij de plantenkeus voor de Desert was ook speciaal rekening gehouden met kolibries. Soorten als Ocotillo en Justicia zijn met hun oranjerode buisbloemen heel aantrekkelijk voor kolibries om er nectar te peuren. De vogeltjes deden het erg goed en kregen ook meermaals jongen. Maar op een gegeven moment liep het toch mis. Er werden steeds meer territoriumgevechten gezien en omdat we ze niet te pakken konden krijgen om ze te scheiden, heeft dat enkele vogels het leven gekost. Uiteindelijk hielden we één mannetje over dat zo agressief was dat hij het presteerde om zelfs een kalkoengier op te jagen. Dit vogeltje hebben we maar naar een andere dierentuin gestuurd om hem daar weer te voorzien van een vrouwtje.

Nieuwe kolibries?

Vervanging van de kolibries was echter niet meer goed mogelijk. Afgezien van het feit dat  een aantal soorten bedreigd is, is het transport voor deze minivogeltjes een enorm risico. Hun stofwisseling is zo hoog dat ze bijna voortdurend toegang tot energierijk voedsel moeten hebben. Ze drinken erg veel nectar. Daarnaast moet de temperatuur ook niet te hoog (of te laag) zijn en natuurlijk de stress zo laag mogelijk. Langdurige transporten zijn daarom vaak dodelijk en omdat alle wildvangvogels uit het verre Noord of Zuid Amerika komen, is invoer van kolibries (dus ook met de nodige vergunningen) een riskante zaak. Daarnaast worden ze in dierentuinen zelden gehouden, laat staan gekweekt. Hierdoor was aanschaf vanuit andere dierenparken ook geen optie.

Toch weer een kans

Een tijdje geleden kwamen we echter in contact met een instituut in Italië waar in beslag genomen kolibries waren gedeponeerd en die waren gaan kweken. De diertjes leefden allemaal bij elkaar in een niet al te grote ruimte met veel planten, maar konden het tot dan toe nog steeds goed met elkaar vinden. Het werd echter toch wel erg vol en daardoor riskant om zo door te gaan. Na een bezoek aan de Bush en na veel overleg besloot men om aan Burgers’ een klein aantal vogels af te staan, omdat de Bush toch wel een heel veelbelovende omgeving voor deze soort zou zijn.

Tussenstap

Toen het eenmaal zover was, durfden we het echter niet aan om met al die verbouwingen in en rond de Bush de vogeltjes daar los te laten. We besloten onze Italiaanse gasten eerst achter de schermen in het Vogelhuis bij de oude ingang op te vangen. Daar werden ze zo ondergebracht dat ze allemaal apart zaten, maar dat we de mannetjes makkelijk en gecontroleerd toegang konden geven tot het vrouwtje. Het idee was om er daar een kweekcentrum van te maken en de nakomelingen in de Bush te plaatsen. Maar ondanks de toewijding van de verzorgers hebben de kolibries hier deze zomer niet gebroed en hebben we onze plannen aangepast. Ze mochten nu zelf de Bush in.

Naar de Bush

Toch wilden we ze niet zomaar loslaten omdat ze dan nauwelijks meer te controleren zijn en er veel mis kan gaan. Hierbij moet u bijvoorbeeld denken aan de winter met korte dagen en lagere temperaturen, waardoor er minder bloemen beschikbaar zijn en de kolibries in de korte dagen te weinig voedsel opnemen om de lange nacht door te komen. Daarom kregen ze de vrijheid in het enige afgesloten deel van de Bush: het verblijf van de kaaimannen. Maar eerst moesten de toegangsflappen gecontroleerd en zelfs geheel vervangen worden en de kleinste gaatjes in de gazen afscheiding worden gedicht. De vogels werden in speciale, individuele uitwen-kooitjes gezet om aan de nieuwe omgeving te wennen en om ieder een plaatsje te hebben waar ze later altijd voedsel kunnen vinden.

In de Bush

Op 12 oktober was het zover. De deurtjes mochten open. Met een enorme vaart snorden ze er vandoor. De twee mannetjes begonnen onmiddellijk elkaar al te bestoken, maar dat duurde gelukkig maar kort. Ze verkenden het bos in kleine stapjes. De plantverzorgers hadden al wat snoeiwerk verricht zodat de vogels enigszins te volgen waren en de vele rode bloemetjes zorgden voor natuurlijke afleiding om veel agressie te voorkomen. Daarnaast waren er veel voedingsflesjes opgehangen zodat elke kolibrie een eigen gebiedje kon claimen met voldoende voedsel. Zoals verwacht trokken de vogels zich weinig van de mensen aan en ze zijn dan ook regelmatig te zien bij hun talrijke bloembezoeken. Tussendoor rusten ze graag uit op hoge takken van waaraf ze goed overzicht hebben op hun omgeving. Met wat geduld kunt u de overwegend groene dieren beslist ontdekken!

Kolibries zijn merkwaardige, typisch Amerikaanse vogeltjes. Merkwaardig, omdat ze bijvoorbeeld achteruit kunnen vliegen of stilhangen in de lucht. Met hun lange vleugels, die tot aan het puntje van de staart reiken, kunnen ze zo snel slaan dat er een brommend geluid (als van een hommel) ontstaat. De lange, smalle snavel is bij de meeste soorten gebogen. Iedere soort kolibrie is daarmee perfect aangepast aan de bloemen die hij het meest bezoekt: bloemvorm en snavelvorm en -lengte komen prachtig overeen zodat de kolibrie goed bij de nectar kan komen. De grote ogen zijn erg gevoelig voor rood en kolibries bezoeken dan ook bij voorkeur rode bloemen. Als ze goede voedselplanten hebben gevonden, verdedigen ze die fel tegen concurrenten. Bijna alle kolibries zijn onverdraagzaam naar elkaar, zelfs mannetjes en vrouwtjes jagen elkaar weg. Bij het eten hangen ze vrij in de lucht voor de bloemen. Maar naast nectar hebben ze ook dierlijke eiwitten nodig. Daarom voeren ze vanaf hun zitstok ook duikvluchten uit naar kleine vliegjes en mugjes. De pootjes zijn ongelooflijk klein en vroeger dacht men zelfs dat ze helemaal geen pootjes hadden. De vogelorde waartoe ze (samen met de gierzwaluwen) behoren heet nog steeds Apodiformes wat betekent: de pootlozen.