Waar is …. gebleven?

Enige tijd geleden ontving de redactie een brief van een lezeres die zich afvroeg waarom er in Ziezoo alleen maar over nieuwe dieren wordt geschreven en niet wordt vermeld welke dieren gestorven zijn of het park verlaten hebben. Vooral abonnementhouders die bepaalde dieren beter kennen en altijd even opzoeken, kunnen zo wel eens voor een verrassing komen te staan als het bewuste dier er niet meer is.

Deze brief is voor de redactie aanleiding om eens wat aandacht te schenken aan onze diercollectie en aan vragen als: Hoe constant is die collectie? en: Waar blijven sommige dieren?

Vroeger, tot in de zeventiger jaren, waren dierentuinen in regelmatig contact met dierhandelaren die soms maandelijks lange lijsten met aanbiedingen toestuurden. Daar stonden soms heel bijzondere soorten op en elke tuin werd zo wel eens verleid om een of meer nieuwe diersoorten aan de collectie toe te voegen. In die tijd gold voor veel grotere dierentuinen dat zij graag een zo groot mogelijke verzameling wilde hebben (en bij sommige parken geldt dat nog!).

Ruimte maken

Burgers’ Zoo was een van de eersten die in die tijd juist soorten ging opruimen. Zo ging de enorme fazantencollectie waar de stichter Johan Burgers zo beroemd mee was geworden, op de schop en verlieten een aantal katachtigen het park. Hierdoor ontstond de mogelijkheid om de overgebleven soorten meer ruimte te geven en soms ook meer soortgenoten,  wat het welzijn en gedrag ten goede kwam. Op de vogelafdeling kwamen bijv. meer kolonievogels en sociaal levende zoogdieren kregen grotere groepen soortgenoten.

Soms kwamen en ook wel zeldzame diersoorten bij. Dat kwam dan doordat ze elders in beslag genomen werden en in ons dierenpark werden ondergebracht: het park diende als opvangcentrum.

Los daarvan werden er door Burgers’ ook regelmatig nieuwe soorten actief verworven. Dat hing dan altijd samen met een nieuwe stap in de ontwikkeling van het park. Eind jaren 60, begin 70-ger jaren waren dat bijv. de dieren voor het safaripark, eind 80-ger jaren waren het de bewoners van de Bush, etc. Steeds was er een nieuw educatief project dat een biologische invulling moest krijgen. Maar de grote hallen kwamen op plaatsen in het park waar daarvoor al dieren waren ondergebracht. Die moesten dus wijken en zo zijn we bijv. dromedarissen, nijlgaus en edelherten voor de Bush kwijt geraakt en ijsberen, hyaena’s en zeeleeuwen met de komst van de Desert.

Een komen en gaan

Het voorgaande betrof hele soorten die de collectie verlieten. Er gaan natuurlijk ook dieren binnen een soort weg. Die zijn dan meestal teveel voor een verblijf of voor een groep. Wanneer een familie of kudde regelmatig jongen krijgt, moet er ook regelmatig worden ‘gedund’ omdat de ruimte te klein dreigt te worden, er inteelt op zou kunnen treden, er bij de soort nu eenmaal niet meerdere volwassen mannetjes bij elkaar kunnen leven of omdat anders bijv. de ouders de jongen zouden doden, etc. Er zijn bijv. in 2003  421 vogels en zoogdieren geboren en  357 vogels en zoogdieren om bovengenoemde redenen naar andere dierentuinen vertrokken. Ter vergelijking: er kwamen in 2003 zo’n 270 vogels en zoogdieren van buiten het park erbij (waaronder een groep van 100 vleermuisjes). Hiervan waren de dikdiks en thomsongazelles nieuwe soorten die werden aangeschaft in het kader van de ontwikkeling van het safaripark. Meestal worden dieren aangeschaft in het kader van fokprogramma’s voor bloedverversing of onderbrenging van andermans surplusdieren.

Doodnormaal

Tenslotte verlaten ook dieren de collectie omdat ze sterven. Sterven is een ‘dood’normale zaak. Ook in dierentuinen, waar verzorgers, biologen en dierenartsen hun uiterste best doen om de dieren een zo groot mogelijk welzijn te bezorgen en zo lang mogelijk te laten leven. Maar sommige dieren leven nou eenmaal maar kort zoals kwallen (± een jaar), kleine knaagdiertjes of zangvogeltjes (enkele jaren). Die moeten zich dus ook snel voortplanten omdat ze anders snel zouden uitsterven. Meestal krijgen ze veel nakomelingen en zelfs de dierverzorger zal ze niet makkelijk individueel leren kennen. Het valt dus niet op wanneer er telkens andere exemplaren te zien zijn. Andere dieren kunnen ouder worden maar lijken ook erg op elkaar. Wij houden ze uit elkaar met pootringen, chips, vleugelbandjes en soms zelfs foto’s of tekeningen. Naarmate ze langer leven, worden het voor ons steeds meer echte persoonlijkheden. Zeker als ze niet in kuddeverband, school of kolonies leven maar in een paartje of kleine groep of als ze erg op ons lijken zoals de mensapen. Het is natuurlijk niet eerlijk om groepsdieren wat dit betreft achter te stellen maar dat is nu eenmaal de consequentie van je niet onderscheiden.

Als zo’n persoonlijkheid sterft of vertrekt, is dat nooit leuk. Ervaren verzorgers hebben dat natuurlijk wel vaker meegemaakt en weten maar al te goed dat een dierenleven zelden veel langer duurt dan zo’n 20 jaar. Maar voor iemand die een band met een dier heeft, al was het alleen maar omdat het dier herkend kon worden, blijft het toch een afscheid. Om nu op de vraag uit het begin terug te komen: in Ziezoo schrijven we wel degelijk over markante dieren die ons hebben verlaten (bijv. gorilla Sophie in nr. 73 en olifant Mabel in nr. 68) maar niet in elk nummer en zo weinig mogelijk. Waarom? Eigenlijk omdat we liever schrijven over zaken die te zien zijn en dat zijn jonge dieren in de regel voorlopig nog een hele tijd. Een dier dat weg is, zal eerst beschreven moeten worden zodat ieder zou kunnen weten om wie het ging en dan nog zijn er tal van mensen bij wie dat exemplaar nooit als bijzonder is opgevallen. Het lijkt ons niet leuk om regelmatig hier een deel van Ziezoo aan te wijden. Wij selecteren daarom slechts die gevallen waarvan we denken dat de meeste abonnementhouders het dier/ de dieren zullen missen en geven daarbij tekst en uitleg. Mocht u echter desondanks toch een oude bekende missen en komt het niet binnen twee maanden ter sprake in Ziezoo, schrijf ons dan gerust uw vraag en u krijgt zeker antwoord.

Geschreven door: J. Wensing