Brilvogels: de mussen van de Bush

In Burgers’ Bush leeft een aantal diersoorten, die geen enkele bezoeker zal missen. Iedereen ziet altijd wel de groenvleugelduiven, en ook de rode ibissen zijn niet te missen.

Met een beetje geluk ziet de bezoeker ook wel groene leguanen, kroonduiven, manenduiven en kalongs. Een aantal soorten in de Bush is meer voor de ervaren bezoeker, zoals bijvoorbeeld de kantjils (de kleinste hertensoort ter wereld). Er zijn ook soorten die er zo’n beetje tussenin zitten: ze zijn massaal aanwezig en iedereen kan ze zien, maar ze vallen gewoon niet zo op. Een voorbeeld hiervan zijn de anolissen, hagedissen die met name achter de waterval massaal voorkomen, maar een goede schutkleur hebben. Een andere soort, die weinig opvalt, is het brilvogeltje.

De verzorgers kunnen alleen maar schatten hoeveel brilvogeltjes er in de Bush leven, want ze zijn nauwelijks groter dan een kolibrie en ontzettend vlug. De meeste bezoekers zien dan ook wel wat voorbij schieten, maar hebben geen idee wat het is, of ze denken dat het een mus is. Inderdaad lijken ze in de gauwigheid wel wat op musjes, maar wie de kans krijgt om ze even iets langer te bekijken, ziet het verschil meteen: ze dragen een brilletje!

Brilvogels zijn een beetje groen, grijs en geel, maar het meest opvallende is de witte ring rond de ogen, waaraan ze ook hun naam danken. De functie van het brilletje is nog niet helemaal bekend, maar men denkt dat het een rol speelt bij onderlinge herkenning. Dat is geen overbodige luxe, want brilvogels leven in grote groepen van vaak meer dan honderd dieren en dan is het toch handig als je je partner terug kunt vinden.

Brilvogels komen in allerlei verschillende gebieden voor, van dichte wouden tot savannes. In Afrika, Azië en tot in Australië zijn ze, net als onze mussen, totaal niet schuw. Ze komen dan ook graag voor in de buurt van mensen en leven in de buurt van boomgaarden. Doordat brilvogels in groepen leven en zich gemakkelijk aan kunnen passen aan allerlei omstandigheden, zijn het uitstekende kolonisten. Zo hebben ze zich de afgelopen twee eeuwen gemakkelijk kunnen verspreiden over de Hawaii-eilanden en Nieuw-Zeeland.

Als ze eenmaal een geschikt gebied gevonden hebben, kunnen ze daar enorm snel in aantal toenemen. De broedduur is maar 10 tot 12 dagen; de kortste broedduur van alle vogelsoorten! Ter vergelijking: een kippenei moet 21 dagen bebroed worden. Na een dag of tien vliegen de twee tot vijf jongen uit. Dan blijven ze nog twee tot drie weken bij de ouders en daarna zijn ze al zelfstandig!

Niet iedereen is even blij met het succesverhaal van deze vogels; dat heeft te maken met hun voedsel. Ze eten namelijk insecten, vruchten en honing en dat vinden ze in boomgaarden. Brilvogels pikken dan door de vrucht heen en met hun borstelachtige tongpunt nemen ze het vruchtvlees en het sap op. Doordat ze van elke vrucht maar een klein beetje eten, en ze in grote troepen leven, richten ze veel schade aan. Daar staat echter tegenover dat zij ook grote aantallen schadelijke insecten eten en daardoor voor de mens ook een groot economisch nut hebben.

Alle brilvogels stammen af van één type voorouder, maar in de loop van de eeuwen zijn de brilvogels in verschillende gebieden soms zo van elkaar gaan verschillen, dat ze elkaar niet meer herkennen als soortgenoten. Inmiddels zijn er meer dan 90 verschillende soorten brilvogels beschreven.

Brilvogels hebben hun lichaam aangepast aan de verschillende gebieden waarin ze leven. Zo zijn brilvogels in koude streken groter dan in warme streken. Een groter dier heeft een groter volume dan een klein dier en produceert dus ook meer warmte terwijl zijn oppervlak in verhouding kleiner is. Daardoor verliest een groot dier in koudere gebieden relatief minder warmte en verbruikt dus ook minder energie. Brilvogels die dichter bij de evenaar leven hebben kleinere vleugels dan hun soortgenoten in minder warme gebieden. Tenslotte bleek dat brilvogels die in vochtige gebieden leven donkerder gekleurd zijn dan brilvogels in droge streken.

Niet alle soorten brilvogels zijn succesvol geweest; minstens drie soorten zijn inmiddels door toedoen van de mens uitgestorven: door ontbossing, of per ongeluk, doordat ratten met mensen meevoeren en zo op eilanden terechtkwamen, waar ze nesten leeghaalden. Kortom: mensen en brilvogels zitten elkaar geregeld in de weg, maar in de Bush zijn zowel bezoekers als brilvogels graag gezien.