Extra toelichting tragische gebeurtenis leeuwen

De afgelopen week hebben we via diverse communicatiekanalen veel steunbetuigingen mogen ontvangen naar aanleiding van een tragische gebeurtenis in ons park.

De afgelopen week hebben we via diverse communicatiekanalen veel steunbetuigingen mogen ontvangen naar aanleiding van een tragische gebeurtenis in ons park. We zijn dankbaar voor al deze tekenen van betrokkenheid en medeleven, want natuurlijk heeft deze gebeurtenis ook veel impact op alle medewerkers gehad. Vanzelfsprekend hebben we de situatie uitgebreid onderzocht en daarbij tevens diverse leeuwendeskundigen in binnen- en buitenland geraadpleegd. Graag willen we daarom extra toelichting geven met betrekking tot de bevindingen, omdat we uw betrokkenheid en interesse zeer waarderen en u graag gedetailleerd op de hoogte willen houden.

De gebeurtenis

Op dinsdag 12 december heeft de mannetjesleeuw één van de drie leeuwinnen doodgebeten tijdens de openingsuren van ons park. Dit gebeurde vlak nadat de leeuwen gevoerd waren. Het komt vaker voor dat leeuwen voedselnijd tonen of met elkaar vechten. In veruit de meeste gevallen is wat mensen echter als gevecht inschatten, meer spel en dominantiegedrag dan een serieus conflict. Een dodelijke afloop is zeer zeldzaam, al komen tussen leeuwen dodelijke gevechten zowel in dierenparken als in de natuur wel eens voor. Burgers’ Zoo betreurt het overlijden van de leeuwin. Uiteraard vinden wij het ook zeer vervelend voor de bezoekers die getuige van het incident zijn geweest.

Leeuwengedrag in de natuur

Leeuwen leven in het wild in groepen, waarvan aan elkaar verwante vrouwtjes de kern vormen. De mannetjes veroveren hun territorium en hun harem in een gevecht en om de paar jaar vindt er bij de mannetjes een wisseling van de wacht plaats. Soms vormen volwassen broers een team om samen een harem te veroveren. De vrouwtjes onderling hebben de meest hechte band met elkaar. Op meerdere locaties in Afrika berichten wetenschappers die aan langlopende onderzoeksprojecten zijn verbonden van gevechten onder leeuwen met dodelijke afloop. Het meest komen deze gevechten voor tussen mannetjes onderling, bij de strijd om de macht. Maar ook aanvallen van mannetjes op vrouwtjes komen voor; vooral als een nieuw mannetje als haremhouder nog niet helemaal stevig in het zadel zit.

Wisselingen in de groep van Burgers’ Zoo

In de lente van 2015 is de samenstelling van de leeuwengroep van Burgers’ Zoo ingrijpend veranderd. Dit juist met de bedoeling om een natuurlijkere situatie te creëren. Het dierenpark heeft uit het Deense safaripark Givskud vier vrouwtjes laten komen die in dezelfde groep zijn opgegroeid en vermoedelijk halfzussen van elkaar waren. Zij zouden de kern van de nieuwe fokgroep moeten gaan vormen. De mannetjes die erbij werden geplaatst, waren twee hier in 2011 in Burgers’ Zoo geboren broers. Het overnemen van de leiding over de groep verloopt bij leeuwen ook in een dierenpark niet zonder slag of stoot. In 2015 is in de loop van de introductie van de mannetjes bij de vrouwtjes één vrouwelijk dier dodelijk verwond. Niet lang daarna is één van de twee broers verplaatst naar een ander dierenpark. Met de overgebleven dieren werd het proces van samensmelting tot één groep voortgezet.

Gedragsonderzoek aan de leeuwen

Niet met alle drie vrouwtjes uit Denemarken kon het overgebleven leeuwenmannetje het even goed vinden. Eén van de vrouwtjes was duidelijk het vaakst het mikpunt bij optredende agressie. Ook pakte het mannetje van dit vrouwtje het meest haar eten af. Dit afpakken van voedsel door mannetjes is bij deze katachtigen overigens heel normaal gedrag. Desondanks heeft een gedragsonderzoekster in het voorjaar van 2017 twee maanden lang het gedrag van de leeuwen voor en na voedertijd gedocumenteerd om de situatie goed in de gaten te houden. De conclusie was dat de soms optredende agressie rondom voedertijd mild was en dat alle drie de vrouwtjes ruim aan hun trekken kwamen bij het eten.

Juist wat rustiger in de groep

De sociale ontwikkeling binnen de groep had ook na afronding van het gedragsonderzoek de volle aandacht van de dierverzorgers. Lichte agressie van de kant van mannetjes én vrouwtjes jegens lager in rang geplaatste groepsgenoten is bij leeuwen echter niet ongewoon. De afgelopen weken leek de relatie tussen de drie vrouwtjes en het mannetje juist wat hechter te worden; het was rustig in de groep. De leeuwen hebben bijvoorbeeld de afgelopen week heel vredig met zijn allen bij elkaar gelegen bij de schuilplek, daarbij elkaars lichaamswarmte opzoekend.

Mannetje viel aan, andere vrouwtjes hielden zich afzijdig

Op de middag van 12 december kwam het vlak na het voeren plotseling tot een uitbarsting van agressie. Helaas waren de verzorgers niet meer in de directe omgeving van het verblijf aanwezig en kunnen we wat betreft het verloop van de gebeurtenissen alleen op de verklaring van enkele dierentuinbezoekers af gaan, die getuigen van het voorval waren. Volgens hen viel de mannetjesleeuw het in 2008 geboren vrouwtje aan, terwijl de andere leeuwinnen zich afzijdig hielden en bleven eten. Sectie door de dierenarts op het lichaam van de gedode leeuwin wees uit dat het dier in goede conditie verkeerde. Er zijn geen bijzondere afwijkingen geconstateerd die eventueel de oorzaak voor de aanval hadden kunnen zijn.

Gevechten met dodelijke afloop bij leeuwen

Gevechten met dodelijke afloop bij leeuwen gebeuren niet vaak, maar ze komen wel voor; zowel in het wild als in dierenparken. Niettemin had het dierenpark natuurlijk maatregelen getroffen als we hadden vermoed dat er een hevig conflict aan zat te komen. Het gedrag van wilde dieren is echter in veel gevallen slecht voorspelbaar en zoals hierboven beschreven, was de situatie in de groep de laatste weken juist rustig. Wat precies de directe aanleiding is geweest voor deze plotselinge uitbarsting van agressie, valt helaas niet meer te achterhalen. Ook de ooggetuigen konden hier geen duidelijke oorzaak voor aanwijzen, waarschijnlijk omdat de tot dan toe rustige situatie ineens explodeerde en iedereen hierdoor verrast werd. Tenslotte zijn uit de uitgebreide sectie die onze dierenarts op de leeuwin heeft verricht helaas geen bijzonderheden naar voren gekomen die mogelijk meer informatie hadden kunnen verschaffen.