Een zachte winter

Iedere Nederlander zal de beste herinneringen aan de afgelopen winter hebben. Wat een bijna mediterrane temperaturen. Er is dan ook op veel plaatsen gefilosofeerd wat dit afwijkende weer voor gevolgen zal hebben voor de natuur. 

Moeten we ons voorbereiden op allerlei insectenplagen? Gaan planten eerder bloeien of wordt het nu een goed of slecht eikeljaar?

Weersinvloeden op dieren

In de dierentuin ondergaan we natuurlijk ook invloeden van het zachte winterweer. Objectief zijn natuurlijk de hogere bezoekcijfers en de lagere energiekosten te meten. Maar worden er nu ook dieren vroeger geboren dan anders? Dat zou sterk zijn want de meeste zoogdieren hebben een vaste draagtijd. Als de jongen eerder zouden komen, zou dat betekenen dat de paring vorig jaar ook eerder zou hebben plaatsgevonden. Zouden die ouders al zo lang van tevoren het weer kunnen voorspellen?

Maar bij vogels ligt de zaak anders. Die leggen een ei en dat lijkt makkelijker aan te passen aan het weer. Maar gek genoeg blijken de meeste vogels toch min of meer vast te zitten aan vaste legdata. Onderzoekers hebben gevonden dat dat sterk samenhangt met de hoeveelheid licht en vooral ook de daglengte die het vogeloog waarneemt. De lengende dagen in het voorjaar zorgen ervoor dat er in de hersentjes van de vogel hormonen worden aangemaakt die de geslachtscellen stimuleren. En als het eenmaal zo ver is, is er geen houden meer aan. Ze gaan elkaar het hof maken, ze zingen en roepen, zorgen voor een territorium en gaan nesten bouwen. Paringen en eieren leggen zijn de volgende stappen en het grootbrengen van de jongen begint een paar weken later.

Theoretisch heeft een warme winter dus geen effect op het voortplantingsgedrag van vogels. Immers, de lengte van de dagen wordt daardoor niet veranderd. En gelukkig ook maar want stel dat je direct eieren gaat leggen als de zon eens in februari een paar dagen fel staat te schijnen. Dan zit je met de gebakken peren wanneer er een maandje later jongen verschijnen terwijl het inmiddels al weer is gaan vriezen en er nauwelijks iets te eten valt.

Zijn dierentuinvogels anders?

Maar zouden dierentuinvogels anders zijn? Winterbezoekers van ons park hebben waarschijnlijk allemaal onze flamingo's in hun winteronderkomen zien staan. Dat is het gebouwtje naast de flamingovijver met die grote ruit aan de publiekszijde. Het zal u dan opgevallen zijn dat er een aantal dieren op nestheuveltjes zaten alsof ze zaten te broeden. Nou, ze záten te broeden! Normaal gesproken doen ze dat 's zomers in juni. Ze bouwen dan nette moddernesten en zitten dan gezellig met elkaar op pikafstand ieder hun ei uit te broeden. Maar nu zaten ze binnen keurig voor het raam op heuveltjes gemaakt van stalstrooisel dat sterk wateropnemend is en bestaat uit korte plantenvezeltjes. Tot onze verrassing verschenen er dus nog eieren ook en het gedrag was precies zoals dat van de zomer hoort te zijn. Zou de zachte winter dan toch...?

Theoretisch kon dat niet en iedereen dacht eigenlijk dat de eieren wel onbevrucht zouden zijn. Maar dat bleek ook niet waar. Er zijn twee kuikens uitgekomen die keurig door de ouders met flamingokropmelk zijn gevoed.

Op een werkbespreking met de vogelafdeling kwam dit merkwaardige verhaal natuurlijk ook ter sprake en de enige verklaring die gevonden kon worden was het idee dat waarschijnlijk het licht 's nachts niet uit ging. Maar dat kon niet omdat dit op een klok was geschakeld.

Lag het aan de klok?

Later is iemand toch gaan twijfelen en heeft de klok nog eens goed nagekeken. En toen bleek dus dat die niet goed was ingesteld. Het was al die maanden continu licht geweest en dat heeft de dieren dus wijsgemaakt dat het zomer was. Nadat de klok weer was aangepast, was het voor de dieren dus ineens weer najaar en dan doe je niet aan jongen verzorgen. Zouden ze er nu mee ophouden? Zoals u weet, is dat probleem soepel door de dieren opgelost en bleven ze hun kuikens goed verzorgen. Begin april zijn ze voor het eerst met hun ouders mee naar buiten gegaan en lopen nu als voortijdige zomerbeesten rond te stappen. Gelukkig hebben we een zacht voorjaar.