We mogen van de coördinator van het Europese fokprogramma weer gaan fokken met onze Sri Lanka panters! Maar hoe gaat zo’n proces eigenlijk in zijn werk? Welke stappen moeten er zorgvuldig gepland worden door de dierverzorgers en biologen?
Graag nemen we jullie de komende tijd mee in dit spannende proces! ‘Onderweg’ naar – hopelijk – de geboorte van de panterwelpen vertellen we telkens wat nieuws over deze prachtige, charismatische diersoort!
Dierverzorgers hebben vorige week geconstateerd dat het vrouwtje van de Sri Lanka panters weer krols is geworden. Dat betekent helaas voor dit moment dat het vrouwtje dus nog niet drachtig is. Gelukkig hebben we direct alweer nieuwe paringen mogen waarnemen.
Ook in de natuur komt het regelmatig voor dat er meerdere paringen nodig zijn voordat het vrouwtje ook daadwerkelijk drachtig is. We hebben bovendien goede hoop, aangezien dit vrouwtje al eerder met succes jongen heeft grootgebracht. We zullen dus geduld moeten hebben en de natuur haar gang laten gaan. Wie weet, hebben we de volgende keer meer geluk.
Mochten we nieuwswaardige ontwikkelingen constateren, dan zullen we jullie zeker op de hoogte blijven houden.
Wanneer de paringen succesvol zijn geweest, is het vrouwtje drachtig. De dracht duurt bij Sri Lanka panters ongeveer drie tot drieëneenhalve maand. Dan worden twee tot vier jongen geboren in een worp. De jongen wegen bij de geboorte ongeveer vijfhonderd gram en pas na tien dagen gaan de ogen voor het eerst open. Tot ongeveer zes weken na de geboorte drinken de jongen uitsluitend moedermelk. Rond de zes weken beginnen ze voor het eerst voorzichtig vlees te eten. Na ongeveer drie maanden worden ze gespeend: dat betekent dat ze geen moedermelk meer bij hun moeder (mogen) drinken. Als de dieren ongeveer twee jaar oud zijn, verlaten ze in het wild hun moeder en gaan ze op zoek naar een eigen territorium.
Bij panters verandert weliswaar cyclisch het gedrag van het vrouwtje, pakweg elke zes tot zeven weken is het één week krols. Echter, zoals veel katachtigen hebben panters geen cyclische eisprong. De eisprong wordt pas door de paring gestimuleerd. Dit is voordelig voor dieren die allesbehalve in groepen leven. Het tijdsvenster wanneer een paring die tot bevruchting leidt plaats kan vinden, wordt op die manier namelijk groter dan bij een eisprong op één bepaalde dag. Zoals gezegd, reageert het vrouwtje buiten haar krolse periode in de regel afwijzend tot ronduit agressief op toenadering van het mannetje. Is het vrouwtje krols, dan zoekt ze juist bewust deze toenadering op. In korte tijd vinden diverse paringen achter elkaar plaats, totdat beide dieren weer hun interesse in elkaar verliezen en ieder weer hun eigen weg volgen.
Hoe zien de dierverzorgers dat een pantervrouwtje krols is? Dat vergt allereerst een geoefend oog, maar wanneer je oog hebt voor de juiste details, verandert het gedrag van het vrouwtje meestal tijdelijk, al dan niet op subtiele wijze. Zo merken de dierverzorgers dat het vrouwtje meer toenadering zoekt tot de dierverzorgers (let wel: ze komt vaker naar de deur of het gaas als de dierverzorger aan het werk is. Panters zijn echter levensgevaarlijk, dus er is zeker geen sprake van fysiek contact of aanhalen!). Ook zien de dierverzorgers het pantervrouwtje vaker geurmarkeringen aanbrengen door bijvoorbeeld met haar kop langs takken en andere objecten te wrijven en zien ze haar bovendien vaker door het verblijf over de grond rollen.
Is de Sri Lanka panter drachtig? Dierverzorger Wouter vertelt wat er op het moment allemaal gebeurd is en nog staat te gebeuren bij de panters. Van het fokprogramma mogen we namelijk weer gaan fokken met de panters. Hoe gaat dat in zijn werk?
Panters leven in principe solitair. Dat wil zeggen dat volwassen dieren buiten de paartijd alleen leven en elkaars gezelschap niet dulden. Sterker nog: wanneer volwassen panters elkaar buiten de paartijd om tegenkomen, kan dit leiden tot felle gevechten met soms zelfs een dodelijke afloop. In het wild overlapt het territorium van een volwassen mannetje de territoria van verschillende volwassen vrouwtjes. Zij communiceren met elkaar met behulp van geurafzettingen, krabsporen en mest. Alleen wanneer het vrouwtje krols is, staat zij mannelijk gezelschap toe én vertoont het mannetje in de regel een meer dan gemiddelde interesse in het gezelschap van het vrouwtje. In ons park introduceren we een mannetje alleen bij een vrouwtje wanneer ze krols is en zelfs dan bouwen we de introductie voorzichtig stapsgewijs op. Eerst kunnen beide dieren elkaar alleen zien, horen en ruiken in aangrenzende verblijven. Pas bij zeer duidelijke interesse in elkaar volgt de introductie.
Panters fokken is geen pretje! Het kan er soms best vurig aan toe gaan wanneer twee panters aan het paren zijn. Het fokken van Sri Lanka panters is dan ook iets waarbij goed opgelet moet worden door de dierverzorgers van Burgers' Zoo.
‘Panter’ en ‘luipaard’ zijn in principe twee verschillende namen voor dezelfde diersoort. In het Nederlands noemen we meestal de Afrikaanse dieren ‘luipaarden’ en de dieren die in Azië leven ‘panters’, al is dit geen wet van Meden en Perzen. In de geschiedenis hebben biologen lange tijd van mening verschilt hoeveel ondersoorten er bestaan van de panter/luipaard. Volgens de meest recente, algemeen gangbare indeling onderscheiden we tegenwoordig echter acht ondersoorten bij deze diersoort.
Alles over de panterBinnen de Europese dierentuinvereniging is besloten om voor vier van die ondersoorten een Europees fokprogramma op te zetten. Het gaat dan om de amoerpanter, de Perzische panter, de Noord-Chinese panter en de Sri Lanka panter. Deze laatstgenoemde ondersoort is de panter die we in ons park kunnen bewonderen. Het is heel ambitieus om vier ondersoorten van de panter voor uitsterven te willen behoeden in dierenparken. De meeste dierenparken laten toch maar één ondersoort zien, dus er zijn relatief kleine populaties in dierenparken. Daarbij is het de bedoeling dat voortplanting alleen plaatsvindt als dieren geplaatst kunnen worden in een goed collega-dierenpark als ze eenmaal volwassen zijn en als de bloedlijn belangrijk is.
Meer over fokprogramma's
