Harpijen hebben volgens de meeste bronnen het bovenlijf en het afstotelijke gelaat van een uitgemergelde vrouw en de vleugels en klauwen van een grote aasgier. Een weerzinwekkende geur van dood en verrotting hangt constant om de harpijen heen. Hun verschijning gaat altijd met rampen gepaard. Hun namen luiden Okypetè (de snelvleugelige), Kelaino (de duistere) en Aëllo (de stormwind). Zij voeren stormen met zich mee en overal plunderen ze het land, want hun honger lijkt nooit gestild te kunnen worden. De naam ‘harpijen’ betekent ‘roofsters’. Ze veroorzaken hongersnoden en verspreiden dood en verderf. Oorspronkelijk waren de harpijen zeer mooie, gevleugelde vrouwen, maar al gauw werden het de hierboven beschreven afzichtelijke monsters.
De harpijen zijn de dochters van de zeegod Thaumas en Elektra. Ze zijn verwant aan de sirenen, die dochters zijn van Phorcys, een broer van Thaumas. Een andere versie van het verhaal stelt dat de sirenen dochters zijn van Archeloüs: ook in dat geval zijn ze echter verwant aan de harpijen, want Archeloüs is een broer van Elektra. Volgens de verhalen wonen de harpijen ergens in een grot op Kreta, van waaruit ze het hele vasteland van Griekenland teisteren tot aan de noordelijk gelegen streek Thracië toe. Andere bronnen vermelden echter het voorportaal van de Hades (de onderwereld) als woonplaats van de harpijen. Hier scheren ze over het spiegelgladde oppervlak van de rivier de Styx (ook wel de Acheron genoemd). Ze jagen de zielen van de gestorvenen, die door de oude veerman Charon in ruil voor een obool (een Griekse munt) als veergeld de rivier zijn overgezet, luid krijsend de diepe duisternis van de Hades in. Het is in ieder geval een naargeestig oord, waar de harpijen zich thuis zouden voelen. En wie weet, zijn de harpijen hier wel heen gevlucht, nadat ze door Jason en zijn Argonauten uit Thracië zijn weggejaagd (zie het verhaal over koning Phineus hieronder). Ook in andere bronnen vervoeren harpijen de zielen van overlevenden naar de Hades.
Op een kwade dag streken de harpijen neer in Salmydessus in Thracië, waar ze alle gewassen op het land verwoestten en hierdoor een hongersnood veroorzaakten. De koning van het land was de blinde Phineus. Volgens de geruchten was dit een straf van de goden voor Phineus. Hij was immers een ziener en zou eens een goddelijk geheim hebben verklapt. Het leven van Phineus werd een ware hel. Telkens wanneer zijn dienaren heerlijke maaltijden voor zijn neus klaarzetten, drongen de harpijen schel krijsend zijn paleiszaal binnen en grepen het voedsel met hun klauwen. Het voedsel dat ze niet grepen, vervuilden ze met hun stinkende uitwerpselen. Op een goede dag kwamen Jason en de Argonauten, een groep Griekse helden die op weg waren om het Gulden Vlies te bemachtigen in de verafgelegen stad Kolchis aan de oostkust van de Zwarte Zee, echter bij Phineus op bezoek om zijn wijze raad als ziener te raadplegen. Toen de harpijen hun dagelijks aanval op de maaltijd van de koning weer wilden inzetten, stuitten ze plotseling op een groep sterke mannen die niet bang voor hen waren. Met speren en zwaarden joegen de helden de harpijen weg en zo bevrijdden ze de arme blinde koning Phineus van deze dagelijkse kwelling. Volgens het verhaal trokken de harpijen zich vanaf dat moment terug in hun grot in Kreta, waarna ze de mensheid voorgoed met rust lieten
Deze beruchte Griekse mythologische wezens hebben ook naamgevers in de dierenwereld geïnspireerd. De harpij (Harpia harpyja) is een roofvogel die tot de familie van de havikachtigen behoort. Het is de grootste soort kuifarend in de wereld. De harpij komt voor in grote delen van Zuid-Amerika, Midden-Amerika en zelfs in delen van Mexico.
In het moderne taalgebruik wordt ‘harpij’ gebruikt voor een bazige, kwaadaardige vrouw. In die betekenis is het een synoniem voor woorden als ‘feeks’, ‘helleveeg’ of ‘kenau’.
De mantichora (of manticora) is een fabeldier uit de Perzische mythologie. De naam van dit gevreesde…
5 dagen geleden
Griffioenen zijn van hun voorzijde een adelaar, maar van hun achterzijde een leeuw. Symbolisch zoude…
15 februari 2025
We hebben woensdagochtend 12 februari 2025 om welzijnsredenen afscheid genomen van een hoogbejaarde…
12 februari 2025
