Poolvos (Vulpes lagopus)

Verspreiding en habitat

Tegenwoordig leven poolvossen in Europa alleen in het noorden van Scandinavië; daarnaast komen ze in Canada, Alaska en op IJsland en Groenland voor. Hun voorkeur qua habitat gaat uit naar de open toendra. Soms komen ze in de winter ook op pakijs voor, waardoor ze in de winter ook op afgelegen eilandjes terecht kunnen komen. En soms dalen ze wat zuidelijker af, naar meer bebost gebied.

Aanpassingen

• Enige hondachtige met kleurenwissel in de vacht: in de zomer grijs/bruin met lichte buik, en in de winter dichte, witte vacht (er is ook een variant met blauwgrijze vacht, deze is genetisch dominant, maar net iets minder goed aangepast… houdt zich dus voorlopig in evenwicht, maar voorkomen van blauw verschilt per regio).
• Passend bij de algemene stelregel van Allen: voor een vos heeft deze variant een korte snuit en kleine oren.
• ‘Lagopus’, de wetenschappelijke naam, heet vertaald ‘hazenpoot’. De reden: in de wintervacht is de voetzool van deze dieren helemaal behaard; net als bij een (sneeuw)haas of konijn. Je ziet dan in de pootafdruk helemaal geen voetkussen-afdruk, heel anders dan bij onze vos! Op die manier voorkomt de poolvos contact met de (bevroren) grond, dit vermindert afkoeling.

• Zeer dichte ondervacht in de winter; er wordt gezegd dat deze soort tot min 80 graden vol kan houden.
• De poolvos komt in de zomer behoorlijk aan; hij bouwt vetreserves op voor de komende winter. Ook leggen poolvossen voedselvoorraden aan voor slechte tijden.
• Poolvossen kunnen heel goed ruiken. Ook onder een dikke sneeuwlaag weten ze een knaagdier feilloos op te sporen. Zonder hun prooi überhaupt gezien te hebben, duiken ze doelgericht de sneeuw in.
• Voortplanting alleen in het gunstigste seizoen: er worden twee worpen per jaar geboren en dat gebeurt ongeveer in mei en eind juli/augustus.

Vijanden nu

• Af en toe een ijsbeer. De mens bejaagt ze om hun vacht (vooral ook de traditionele Inuit deden dit; poolvosvacht was een veelgebruikt ruilmiddel met Westerse kolonisten).
• Klimaatverandering brengt nieuwe concurrenten; gewone vossen. Deze jagen op poolvossen.

Voedsel

Poolvossen eten vooral knaagdieren, met name lemmingen. Vogeljongen en vogeleieren. Vossen zijn in principe omnivoor, maar poolvossen zijn sterker van vlees afhankelijk… er groeit niet jaarrond een vegetarisch menu voor ze. Indien voorhanden, nemen ze ook bessen en aas.

Voortplanting

Deze soort leeft in monogame koppels. Ze krijgen heel veel jongen: tot meer dan 20 per worp is waargenomen, hoewel tot 14 welpjes gewoner is. De voedselsituatie bepaalt mede hoeveel jongen er geboren worden. Jongen zijn blind, matig behaard, hulpeloos. Ze worden geboren in een complex ondergronds hol (een bouwsel dat vaak generaties lang wordt gebruikt en soms wordt ingepikt door poolwolven). Het vrouwtje blijft bij de jongen in het hol, het mannetje en vaak ook een oudere dochter brengen eten. Al met 2-4 weken laten de kleintjes zich buiten zien. Al heel snel worden de jongen gespeend, met 1-2 maanden. Immers: het volgende nestje komt eraan!

Voor de eerste winter worden de meeste welpen weggejaagd. Hierbij toont eerst de vader en kort daarna ook de moeder zich agressief tegen de puberjongen. Zij brengen hun eerste winter in hun eentje door; de jongen zijn ook al met 10 maanden geslachtsrijp. Een vrouwtje werpt dus rond haar eerste verjaardag. Een enkele jongvolwassen nakomeling (een vrouwtje) wordt langer in de familie getolereerd; zij helpt mee om de worp in het volgende jaar te verzorgen.

Met een levensverwachting van zo’n 4 jaar wordt een poolvos niet heel oud.

Status

Poolvossen zijn niet met uitsterven bedreigd. In een aantal landen mag op ze worden gejaagd. Om hun vacht worden ze ook op pelsdierfarms gehouden (wat wij natuurlijk afkeuren 😉).