Een zeldzame verschijning in dierenparken: de Maleise beer

Voor veel bedreigde diersoorten zijn Europese fokprogramma’s in het leven geroepen, waaraan alle leden van de Europese Dierentuinvereniging EAZA (European Association of Zoos and Aquaria) deelnemen die de bewuste diersoort in hun collectie hebben. Eigenlijk zou ‘Europees populatiemanagementprogramma voor bedreigde diersoorten’ een completere term zijn, want er komt veel meer bij kijken dan fokken alleen. In deze reeks artikelen analyseren we aan de hand van enkele concrete diersoorten wat de uitdagingen zijn waar biologen zich voor gesteld zien. In deze editie: de Maleise beer.

Het Europese populatiemanagementprogramma voor de Maleise beer staat voor een aantal interessante uitdagingen. Allereerst zijn er maar weinig Maleise beren in Europese dierenparken: op het moment van schrijven leven er 37 dieren verspreid over 15 Europese dierenparken. Wanneer we naar de geslachtsverdeling gaan kijken, blijkt bovendien dat er beduidend meer vrouwtjes (25) dan mannetjes (12) zijn.

Mannetjes gezocht!

Op het eerste gezicht valt daarnaast op dat er maar liefst zes Maleise beren in Burgers’ Zoo leven, maar dit heeft een logische verklaring: we hebben circa 2,5 jaar geleden drie jongen gekregen van twee verschillende vrouwtjes (twee jongen van één moeder en een derde jong van de andere moeder: tussen de tweeling en het andere jong zit ruim twee maanden qua leeftijdsverschil). De fok met Maleise beren verloopt echter niet zo vanzelfsprekend, dus drie gezonde jongen zijn bijzonder welkom! Burgers’ Zoo heeft momenteel zowel een vruchtbaar mannetje als twee vruchtbare vrouwtjes. Helaas blijken de drie jongen alle drie vrouwtjes te zijn: elke jonge beer is zoals gezegd zeer gewenst, maar er is een tekort aan vruchtbare mannetjes.

Een andere uitdaging voor de coördinator van het Europese populatiemanagementprogramma vormt het feit dat de populatie Maleise beren langzaam maar zeker begint te vergrijzen. Het gevaar bestaat dat straks steeds meer volwassen vrouwtjes op een dermate hoge leeftijd komen dat ze waarschijnlijk geen cyclus meer ontwikkelen en dus niet meer vruchtbaar zijn.

Verboden huisdier

Het volwassen mannetje dat in Burgers’ Zoo leeft, is afkomstig van Edinburgh Zoo (Schotland). Dit dier komt van een opvangcentrum in Cambodja, waar hij terecht kwam nadat het dier door de Cambodjaanse autoriteiten in beslag was genomen. Het dier werd door een particulier illegaal als huisdier gehouden, een lot dat helaas nog veel Maleise beren treft, ondanks de steeds betere bescherming voor deze bijzondere dieren. Het mannetje heeft beide vrouwtjes in Arnhem bevrucht. Dit zijn twee zussen, die op hun beurt weer in Keulen (Duitsland) zijn geboren. Op het moment van schrijven zijn beide vrouwtjes ruim 21 jaar oud (tussen beide dames zit een leeftijdsverschil van zes maanden) en het mannetje is bijna 18,5 jaar oud.

Hongaars nageslacht

Burgers’ Zoo heeft het advies gekregen van de coördinator van het populatiemanagementprogramma om het volwassen mannetje in het voorjaar naar het dierenpark van Sosto (Hongarije) te verhuizen in de hoop dat hij daar wederom voor nageslacht gaat zorgen. In Arnhem blijven dan voorlopig de twee volwassen vrouwtjes met hun drie jongen. Mogelijk worden de drie jongen in de toekomst weer gekoppeld aan een onverwant mannetje, maar dat ligt voorlopig nog even in het verschiet want het duurt nog even eer ze geslachtsrijp worden.

Bekijk hier een video over de paringen bij de Maleise beer