Bijzonder transport: zebra

In ons park leven honderden bijzondere diersoorten. In het kader van Europese populatiemanagementprogramma’s voor bedreigde diersoorten vinden regelmatig uitwisselingen van dieren plaats tussen dierenparken verspreid over heel Europa (en soms zelfs daarbuiten). Er komt behoorlijk wat kijken bij het plannen en organiseren van zo’n transport en natuurlijk spelen het natuurlijke gedrag en de specifieke eigenschappen van een diersoort ook een grote rol in het proces. In deze serie lichten we er een aantal bijzondere diertransporten uit. Deze keer: de zebra.

Kleinere eenheden

In ons park hebben we Grantzebra’s. Dat is een ondersoort van de steppezebra, die alleen in oostelijk Afrika voorkomt. Vaak tref je de dieren in grote kuddes aan, die weer uit kleinere eenheden bestaan: harems en vrijgezellengroepen. Een harem bestaat uit een alfahengst en een alfamerrie en daarnaast vaak nog enkele merries en hun jongen. De vrijgezellengroepen bestaan uit jonge hengsten die door hun vaders - soms hardhandig - uit de harem verjaagd zijn en nu loeren op de kans om zelf wat merries te schaken en een eigen harem te beginnen. Deze sociale groepsstructuur is van belang om rekening mee te houden, wanneer je een zebratransport organiseert.

Vertrouwde omgeving

Allereerst heeft het vaak de voorkeur om twee of meer zebra’s uit hetzelfde groepje tegelijkertijd op transport te zetten. Dan creëer je een vertrouwde omgeving voor de dieren, doordat ze hun soortgenoten ruiken en horen. Maar stel bijvoorbeeld dat een bijna volwassen hengst door zijn vader uit de harem wordt verjaagd en er geen ruimte is voor een vrijgezellengroep in de bestaande situatie? Dan kan het natuurlijk ook wel eens voorkomen dat je één zebra naar een ander dierenpark moet transporteren.

Verdoving met blaaspistool

Wanneer een dier in zijn of haar vaste harem of vrijgezellengroep op stal staat en de dierenarts wil dat dier met een blaaspistool op afstand verdoven, dan gaan de dieren vaak slim door elkaar lopen. Zodoende is het dan lastig voor de dierenarts om het dier goed in het vizier te krijgen en zal hij met het nodige geduld de juiste schietkans af moeten wachten. Omdat zebra’s erg gestresst kunnen zijn, wordt er namelijk twee dagen voor het transport een langwerkend antipsychoticum (tranquilizer) ingespoten met een pijl en verdovingspistool, dat tien tot veertien dagen werkt. Het voordeel daarvan is dat tijdens het transport, maar ook bij aankomst en de dagen daarna het dier relaxed is en minder reageert op veranderingen. Dit geeft een enorme winst voor het dier qua welzijn en bij de introducties met zijn nieuwe soortgenoten.

Relaxed op transport

Omdat het dier nooit vrijwillig in de trailer of wagen gaat lopen, moet het dier verdoofd worden op de dag van het transport. Bij zebra’s gebruiken we een narcosemiddel dat reversibel is en ook slechts de helft van de hoeveelheid voor een volledige narcose. Met deze lage dosering is het dier dusdanig gedesoriënteerd dat hij/zij de trailer inloopt. Wanneer het dier in de wagen staat, geeft de dierenarts een antidoot-injectie, waardoor het dier binnen twee minuten weer klaarwakker is. Zodoende kan de wakkere, maar relaxte, zebra veilig op transport. Door het eerder beschreven langdurige antipsychoticum verlopen het transport en het wennen aan de nieuwe leefomgeving en soortgenoten een stuk rustiger voor het dier.

Bekijk hier beelden van de behandeling van de zebra