Kwetsbare krabbenkweek is prachtig pionierswerk

Trots biedt dierverzorger Tim te Vruchte ons een kijkje in de succesvolle kweekruimte voor wenkkrabben achter de schermen van de Mangrove. Zijn trots is zeker gepast, want het is heel bijzonder wat het team van de Mangrove samen met bioloog Max Janse voor elkaar heeft gekregen. Het kweken van wenkkrabben is namelijk een heel nauwgezet, delicaat proces dat wereldwijd echt nog pionierswerk betreft: de eerste zelfgekweekte wenkkrabben zijn in Arnhem inmiddels een feit!

Tim legt uit dat de kweek is gestart met een gedegen voorbereiding. Achter de schermen van de Mangrove is met dank aan de kennis en ervaring van een Duitse particuliere hobbyist allereerst een systeem nagebouwd. Hier wordt een kleine kweekgroep wenkkrabben gehouden, speciaal met de bedoeling om ze hier te kweken. Ook voor de schermen in de Mangrove lopen met enige regelmaat vrouwtjes met eipakketten. Tim vertelt hoe de voortplanting eruit ziet bij wenkkrabben: “In de holletjes op de moddervlakte vinden de paringen plaats, waarna de vrouwtjes bevruchte eipakketten produceren. Dat zijn minuscule trosjes eieren, die het vrouwtje onder haar buikschild bijeen houdt en die ze telkens van vers water voorziet en voortdurend schoon maakt.”

Ongeveer anderhalf tot twee weken later spurten de vrouwtjes min of meer massaal van de moddervlakte richting het water om daar de eitjes af te zetten, die snel daarna uitkomen. Zowel in de kweekopstelling als voor de schermen is het op dit moment extra opletten geblazen voor Tim en zijn collega’s: nu moeten ze zo snel en efficiënt mogelijk de minuscule larfjes uit het water te vissen en naar een ander systeem brengen. Anders is de kans groot dat ze in het filter verdwijnen, of - in de situatie voor de schermen - worden opgegeten door andere dieren.

En dan begint de grote uitdaging eigenlijk pas goed. De piepkleine larfjes eten namelijk minuscuul  klein voedsel: radardiertjes (Brachionus), een soort dierlijk plankton. Om dat dierlijk plankton op zijn beurt weer in leven te houden, moet er bovendien gekweekt worden met minuscuul plantaardig plankton (ook wel fytoplankton genoemd), dat als voeding aan de radardiertjes aangeboden moet worden, maar ook deels gegeten wordt door de wenkkrablarfjes. Eveneens belangrijk is dat de larfjes continu blijven bewegen in het water: daarvoor moet in een zogenaamde ‘kreisel’ (een cirkelvormig, verticaal opgesteld aquarium) voor een constante, zeer subtiele stroming gezorgd worden. Omdat zowel de krabbenlarfjes als hun voedsel minuscuul klein én uitzonderlijk gevoelig en kwetsbaar zijn, zijn voorzichtigheid, nauwkeurigheid en precisie zeer belangrijk in dit stadium. Ook de waterkwaliteit en de temperatuur luisteren nauw.

“Het bijzondere van dit proces is dat we veel proefondervindelijk hebben moeten leren, aangezien zoveel nog onbekend is over de kweek van wenkkrabben,” aldus Tim. “In feite maken de larfjes drie stadia door en vervellen ze heel vaak om te kunnen groeien: na het eerste larvale stadium (zoeae-stadium) waarin ze vijf à zes keer vervellen, komen ze na een transformatie in het stadium, van ‘wenkkrabbetje met staart’ (megalopa-stadium). Na nog zo’n twee à drie vervellingen bereiken ze tenslotte het stadium van miniatuur-wenkkrabbetje zonder staart.”
In feite creëren we hier een eigen ecosysteempje met speciale luchtbehandeling, zachte waterbeweging en een constante toevoer aan beschikbaar voedsel in de vorm van onder andere algengroei. Uit de eerste ‘lichting’ zijn nu minimaal vijf krabbetjes uitgegroeid tot een formaat van circa twee centimeter. Het zal niet lang meer duren, of deze eigen nakweek wordt voor de schermen uitgezet.

Tim vertelt dat het team al heel veel wijzer is geworden van het hele proces, maar logischerwijze ook nog met de nodige vragen zit. Veel is nog niet bekend, of in ieder geval nog nooit wetenschappelijk beschreven. Zo kenmerkt de overgangsfase van het eerste larvale stadium naar het tweede zich in onze kweeksituatie nu nog met een grote uitval. Ieder maatje larf heeft ook weer een specifieke grootte van voeritems nodig, wat een uitdaging is. Want als het niet goed gaat, is kannibalisme een alternatief waar gretig gebruik van wordt gemaakt. Misschien is dat een verklaring voor de uitval? Mogelijk is er in de natuur echter ook sprake van veel uitval, omdat het een hele transformatie is van een larve naar een krabje.

Hoeveel we als biologen en dierverzorgers tegenwoordig al weten van het dierenleven, er zijn ook nog veel zaken onbekend. Mede dankzij dit inspirerende pionierswerk leren we steeds meer over dieren en natuur! Hopelijk kunnen we over enige tijd in de ZieZoo wederom een update geven over de voortgang van ons kweekproces.