Waar komen deze vogels vandaan?

Het introduceren van een nieuwe diersoort wordt meestal luid en duidelijk aangekondigd, maar dat hebben we met deze vogelsoort niet gedaan. Eerdere ervaringen met deze vogels waren namelijk niet altijd even positief.

Het introduceren van een nieuwe diersoort wordt meestal luid en duidelijk aangekondigd, maar dat hebben we met deze vogelsoort niet gedaan. Eerdere ervaringen met deze vogels waren namelijk niet altijd even positief. Ze roofden nesten van andere vogels ten behoeve van hun jong. Ze werden brutaal en vielen het publiek lastig - nee, het ging niet altijd goed. Maar deze charismatische vogels kun je natuurlijk niet onopgemerkt loslaten in de Bush, want ze zijn zo opvallend en bijna niet te missen.

Welke vogels?

Maar over welke vogels hebben we het nu? Het gaat om drie mannelijke geribbelde neushoornvogels. Deze grote vogels zijn veelal bekend om hun enorme, gekromde, kleurrijke snavels. Deze soort kent een heel sterke paarvorming; noodzakelijk aangezien het vrouwtje met jongen sterk afhankelijk is van haar partner. Het vrouwtje metselt zichzelf in een nestholte in, waarin zij haar eieren uitbroedt en jongen grootbrengt. Voor voedsel is zij volledig afhankelijk van haar partner die haar voert door een kleine opening in de boomstam.

Deze band die tussen de dieren nodig is, maakt het moeilijk om met deze soort te kweken. Niet alle dieren vinden elkaar namelijk even aardig en een goede match is wel belangrijk voor broedsucces.

European Endangered Species Programme

In Burgers’ Zoo hebben we al een lange tijd neushoornvogels in de dierentuin. In het verleden betrokken dierentuinen deze dieren vaak uit de handel en daarmee waarschijnlijk uit het wild. Echter, aangezien het in de natuur steeds slechter gaat met veel diersoorten, zijn de Europese dierentuinen in 1985 gestart met het opzetten van fokprogamma’s voor bedreigde diersoorten. Deze fokprogamma’s noemen we ook wel EEP’s, European Endangered Species Programmes. Voor deze fokprogamma’s worden zoveel mogelijk gegevens van een diersoort verzameld. Waar zijn de dieren geboren, van welke ouderdieren, grootgebracht door ouders of door middel van handopfok en andere relevante gegevens.

Coördinator

De persoon die alle relevante gegevens van een diersoort verzamelt, noemen we een coördinator of stamboekhouder. Een coördinator van een EEP is altijd verbonden aan een dierentuin. Met de ingezamelde gegevens zal de coördinator proberen om de populatie dieren zodanig te managen dat deze genetisch zo gezond mogelijk blijft voor de toekomst. Dieren zullen dus uitgewisseld moeten worden tussen dierentuinen en de coördinator adviseert welke dieren waarheen verhuizen. Daarnaast verzamelt de coördinator gegevens over het houden van de diersoort en fungeert dan ook als vraagbaak voor andere dierentuinen. De coördinator volgt de status van de diersoort in het wild en heeft eventueel contact met natuurbeschermingsprojecten van de soort. Bovendien volgt hij onderzoek aan de soort en deelt dit met de houders, zodat de kennis over de diersoort altijd up-to-date blijft.

EEP geribbelde neushoornvogel

Het EEP van de geribbelde neushoornvogel is opgezet in 1997 en wordt momenteel door de vogelcurator van Paignton Zoo gecoördineerd. In het voorjaar van 2019 moesten we helaas aan de coördinator melden dat we ons neushoornvogel-vrouwtje waren verloren. Geribbelde neushoornvogels vinden het niet leuk om alleen te zijn. Wij konden dan ook duidelijk merken aan het overgebleven mannetje dat hij onrustig was. We wilden graag snel een aanbeveling van de coördinator om deze vogel weer van een partner te voorzien. Of hier, of dat hij anders eventueel naar een andere Europese dierentuin zou vertrekken.

Scheve geslachtsverhouding

De geslachtsverhouding van de geribbelde neushoornvogels in Europese dierentuinen is echter nogal scheef. Er zijn meer mannetjes dan vrouwtjes. Dit heeft verschillende redenen, maar de belangrijkste is dat vroeger veel meer mannetjes werden geïmporteerd uit het wild omdat zij kleurrijker zijn dan de vrouwtjes. Maar ook de agressie van mannelijke neushoornvogels naar hun partner heeft helaas voor slachtoffers gezorgd. De coördinator meldde ons dus dat er geen vrouwtjes beschikbaar waren en dat er alleen maar mannetjes alleen zaten.

Nederlandse mannetjes

Toevalligerwijs zaten er in Nederland drie mannelijke geribbelde neushoornvogels alleen: naast het dier in Burgers’ Zoo ook eentje in Avifauna en eentje in Ouwehands Dierenpark. Er is niet veel ervaring met het houden van geribbelde neushoornvogels van hetzelfde geslacht in één verblijf. Maar in het wild komen geribbelde neushoornvogels ook voor in groepjes om bijvoorbeeld samen te foerageren. Daarnaast vermeldt de literatuur dat ze de meest sociale neushoornvogelsoort zijn. Zo werd het idee geboren om de mannelijke dieren die op drie plekken in Nederland zaten, samen te brengen in de Bush.

Neushoornvogels in de Bush

Niet iedereen was direct enthousiast over het idee, zeker vanwege de niet altijd positieve ervaringen in het verleden. Maar uiteindelijk hebben we het toch gedaan en is het positief verlopen. De dieren reageren goed op elkaar en zijn niet agressief. Het lijkt erop dat de dieren het prettig vinden in de Bush. Daarnaast is het een prachtige ervaring voor het publiek om deze grote vogels te zien in een omgeving die helemaal bij hen past. ‘Fingers crossed’ dat het goed blijft gaan en we nog lang mogen genieten van deze prachtige vogels!