Slapende dieren

Het is iets wat de gemiddelde bezoeker minder fijn vindt. Ze komen voor een leuke en leerzame dag naar de dierentuin en treffen slapende dieren aan.

Het is iets wat de gemiddelde bezoeker minder fijn vindt. Ze komen voor een leuke en leerzame dag naar de dierentuin en treffen slapende dieren aan. Dat is saai en komt niet in de buurt van de spectaculaire beelden die ze van verschillende dieren op de televisie te zien krijgen. Vooral de roofdieren moeten het ontgelden: een slapende tijger is echt niet spannend.

De buik vol hebben

In een rondleiding gebruik ik vaak een voorbeeld dat ik een jaar of twee geleden in een praatprogramma zag. Een camerateam was erop uit getrokken om jagende leeuwen te filmen. Ze kwamen een groep tegen die net een flinke gnoe achter de kiezen had en nu lag uit te buiken. Deze groep leeuwen presteerde het om in 48 uur niet of nauwelijks van de plek te komen. Ze slapen dan niet de hele tijd, maar zijn ook zeker niet actief. De filmploeg moest naar een andere groep leeuwen op zoek, anders zouden ze in de geplande week geen opname kunnen maken.

Langslapers

Dieren hebben net als mensen slaap nodig. Alleen verschilt het per diersoort erg om hoeveel slaap dat gaat. Wetenschappers hebben uitgezocht dat een katachtige gemiddeld achttien uur per dag slaapt en/of rust. Mensen die een kat als huisdier hebben, kunnen dat beamen. In de dierentuin spelen we daarop in door plekken te creëren waar ze lekker, maar ook zichtbaar voor het publiek kunnen liggen. Een rots met vloerverwarming bij de panters bijvoorbeeld. Dit is een heel mooie manier om het natuurlijk gedrag van de dieren te laten zien.

Planteneters slapen ook staand

Vleeseters slapen meer en langer dan planteneters. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de caloriewaarde van het voedsel. Planteneters moeten veel meer tijd aan eten besteden om energie binnen te krijgen en hebben daardoor minder tijd om te slapen. Bantengs kunnen al herkauwend wel lekker dutten. Herten en olifanten rusten graag staand, maar kunnen zelfs staand slapen. Ze kunnen de spieren in de benen blokkeren zodat ze niet omvallen. Alleen is dit een fase van lichte slaap. De diepe slaap en de slaapperiode die wij kennen als REM-slaap komen ook bij zoogdieren voor. Tijdens de diepe slaap en REM-slaap gaan alle zoogdieren liggen. Het staand slapen is een aanpassing aan predatie. Bij gevaar moeten prooidieren snel weg kunnen rennen. De diepe slaap is een periode van herstel en verwerking. Mensapen en mensen slapen graag lang, vaak wel acht uur of langer aan één stuk. Een olifant heeft aan drie tot vijf uur slaap per dag voldoende. De REM-slaap van een banteng duurt niet langer dan tien minuten.

In de dierentuin

Het slaapgedrag van dieren is ook van belang voor de dierverzorging. De meeste grazende dieren slapen meerdere keren per dag een korte periode. De rest van de tijd moeten ze kunnen eten. Er moet dus de hele dag en nacht voedsel beschikbaar zijn. Dieren die een nest maken, krijgen materiaal om te kunnen bouwen. Voor de gorilla’s en chimpansees wordt voor houtwol en stro gezorgd. Iedere dag maken zij een nieuw nest. De mannetjes kiezen elk apart een slaapplek, de vrouwtjes meestal naast hun dochters. Onderzoek heeft uitgewezen dat olifanten graag op een helling liggen. Het liefst met een hoek van vijfenveertig graden. Daarom hebben we in de stal een heuvel van schors gecreëerd, waar de dieren lekker tegenaan kunnen liggen. Ze hollen die helling zelfs een beetje uit, zodat er ook plaats is voor de buik.

Liever de boom in

Soms worden ook ervaren medewerkers verrast door hun dieren. Voor de neusberen gebruiken we al jaren kisten waar de hele groep in gaat slapen. In het oude verblijf werd daar veel gebruik van gemaakt. In het nieuwe verblijf, dat ze delen met de doodshoofdaapjes, hebben we binnen dezelfde kisten weer geplaatst. De neusberen vonden echter de nieuwe bomen veel leuker en hebben met takken en bladeren verschillende nesten hoog in die bomen gebouwd. De hele afgelopen zomer hebben ze daar geslapen. Door het stormachtige weer van de laatste tijd zijn die nesten uit de bomen gewaaid. Het zal ons niet verbazen dat er de komende tijd nieuwe nesten gebouwd gaan worden. Aan de vorige nesten werd iedere dag wat verbeterd. Verse bladeren en takken werden als bouwmateriaal gebruikt. Houd het in de gaten! Bewonderenswaardig dat die neusberen zo hoog in een nogal bouwvallig uitziend nest durven te slapen.

Hoe en wanneer er geslapen wordt

Hoe en wanneer dieren slapen, heeft veel met hun gedrag te maken. Nachtdieren zullen voornamelijk gedurende de dag slapen. Kuddedieren slapen nooit allemaal tegelijk. Er houden altijd een paar dieren de wacht om op gevaar te kunnen reageren. De meeste apen doen hoog in de bomen de ogen dicht. De hoogte is dan een bescherming tegen roofdieren.