Een zoet souvenirtje van de kruistochten

Door haar bijzondere eigenschap om korte ketens van koolhydraten op te slaan in de stengel, werd ze een geliefd exportproduct van de mens. Onze onverzadigbare honger naar suiker bracht de plant over de hele wereld: het gaat om suikerriet.

In de nieuwe Burgers’ Mangrove vindt men over het algemeen plantensoorten die van oorsprong uit Midden-Amerika komen. Deze streek was echter niet het doel van de kruistochten, dus waar slaat de titel op? De plant waarover dit stukje gaat, heeft haar oorsprong in Zuidoost-Azië of China. Door haar bijzondere eigenschap om korte ketens van koolhydraten op te slaan in de stengel, werd ze een geliefd exportproduct van de mens. Onze onverzadigbare honger naar suiker bracht de plant over de hele wereld: het gaat om suikerriet (Saccharum officinarum)!

Suikerriet

Suikerriet werd al in de eerste eeuw na Christus geïntroduceerd in het Nabije Oosten. Met de suikerriet maakten Europeanen later kennis, tijdens de kruistochten. Ze namen de plant mee naar Europa. Als warmte minnende plant gedijt suikerriet binnen Europa alleen in zuidelijke gebieden als op Cyprus of op Sicilië. De winning van suiker uit de plant was tevens niet al te eenvoudig, waardoor suiker echt een luxeproduct was… in die tijd was nog geen suikerbiet gekweekt, dus een alternatief voor rietsuiker bestond niet. Na de ontdekking van Amerika bracht Columbus het suikerriet mee naar de Caribische eilanden, waar de klimatologische omstandigheden veel beter waren voor deze zoetgrassoort dan in Europa. Er werden grootschalige plantages aangelegd. Ook in Belize werd de productie van rietsuiker groots aangepakt. Vandaag de dag is rietsuiker het nummer één exportproduct van dit land!

Gigantisch groot gras

Suikerriet is een gigantisch groot gras: een stengel kan vijf centimeter dik worden en zes meter lang. De bladeren bevatten nauwelijks suiker, maar de stengel des te meer! Als het suikerriet negen tot twaalf maanden na het aanplanten wordt geoogst, zijn de bladeren voor de mens dan ook vrij waardeloos. In diverse (sub)tropische landen wordt daarom eerst een deel van de bladeren van de planten verwijderd en in brand gestoken, zodat een brand snel door het hele suikerrietveld trekt. Het doel ervan is om slangen uit de velden te verjagen. De stengels van het suikerriet lijden bij zo’n brand geen schade, maar voor de luchtkwaliteit en het klimaat is deze praktijk niet gunstig. In sommige landen, zoals Brazilië, is daarom het in brand steken van suikerrietvelden verboden. In Belize is dat niet het geval. Als gevolg daarvan zie je in de oogsttijd, rond maart, in noord Belize in de verte altijd wel hier en daar rookpluimen richting de horizon opstijgen…

Belize

Aanleg van suikerrietplantages in het wettelijk beschermde natuurgebied van Honeycamp National Park (één van de drie gebieden die Burgers’ Zoo samen met het Zwitsers vlinderpark Papiliorama in Belize managet) was ook een van de grootste bedreigingen van dit stukje natuur. Sinds ons team het management van Honeycamp National Park heeft overgenomen, zijn er geen nieuwe illegale suikerrietplantages meer bij gekomen en de activiteiten van de boeren zijn gestaakt. Maar dat betekent nog niet dat het suikerriet verdwenen is! De worteldeken van dit sterke gras is behoorlijk hardnekkig en het verwijderen ervan wordt nog een interessante uitdaging! Gaan we nu dus in Belize op kruistocht tegen suikerriet?