Zeekoeien, wat een leven!

Zonder beledigend te willen zijn, zeekoeien zijn naar menselijke maatstaven niet de meest elegante, slimste, actiefste, amusantste, knapste of meest expressieve verschijningen in het dierenrijk. Maar toch hebben ze wel wat. Als je ze beter leert kennen, krijg je misschien zelfs een beetje meewarig gevoel van medelijden dat zulke goedaardige reuzen er zo onaantrekkelijk uit moeten zien. Een bioloog zal zich echter altijd realiseren dat vorm en functie doorgaans samengaan en alles een product is van evolutionaire selectie.

Plussen en minnen

Als je je realiseert wat een zeekoe allemaal in heeft geleverd in zijn evolutie horen daar bijvoorbeeld de achterpoten (en zelfs het bekken) bij, een flink stuk gezichtsvermogen, uitwendige oren en zelfs het hele voorste stuk van het gebit (snij- en hoektanden). Zijn voorpoten zijn nog maar twee korte peddels en over een vacht hoeven we het ook niet te hebben. “Wat hebben ze dan nog wel?”, vraag je je dan af. Met een paar zaken scoren ze echter heel aardig. Zo kunnen ze bijvoorbeeld lang onder water blijven; iets dat veel fotografen al danig heeft gefrustreerd. Een kwartiertje is zo maar haalbaar. Hun stroomlijn en krachtige platte staart zorgen voor een soepele en efficiënte voortstuwing door het water.         

Pluklip

Daarnaast hebben ze een ongelooflijk beweeglijke en sterke bovenlip. Zo’n bovenlip zal niemand van ons ambiëren, maar het is echt wel iets bijzonders. De gespierde linker- en rechterhelft zijn zo gespecialiseerd dat ze bijna als handjes gebruikt kunnen worden. Ze kunnen er prima mee plukken en voedsel mee vasthouden. Dat voedsel kan zeegras zijn op ondiepe zeebodems, bladeren van overhangende moerasplanten of drijvende planten op meren of watergangen (de meeste zeekoeien leven een deel van het jaar in zoet water en de rest van de tijd in zeewater).

Oppervlakkige eters

Dat planten eten doen ze uitgebreid. Ze kunnen enorme hoeveelheden aan en dat maakt ze trouwens tot de duurste eters in het dierenpark. Per dag eten onze drie dieren zo’n 80 à 90 kilo andijvie weg naast wat gekookte bieten of aardappelen, zemelen en nog wat producten. In de zomer worden de kosten echter wat verminderd door een bijzondere situatie. Een kweker van waterhyacinten levert ons dan de planten die bij hem niet door de strenge selectie heen komen qua vorm of beschadiging en dat is voor zeekoeien precies het voedsel waar ze gek op zijn! Het is zelfs zo dat zeekoeien in de tropen wel ingezet worden om waterwegen schoon te eten. De drijvende waterhyacinten bloeien weliswaar mooi, maar woekeren geweldig en kunnen waterwegen onbevaarbaar maken. In de Bush krijgen ze daar echter de kans niet voor!

Raar maar waar

Zeekoeien, olifanten, aardvarkens en klipdassen hebben in een ver verleden een gemeenschappelijke voorouder gehad. Dat kun je je nu niet meer voorstellen, maar DNA en anatomische kenmerken bevestigen dat. Zo hebben zeekoeien net als olifanten kiezen die van achter naar voor door de kaken schuiven en op geregelde tijden gewisseld worden.