Nappie

Lipvissen

De familie van de lipvissen is een bonte groep koraalvissen met allerlei vormen en maten. In de Ocean leven ruim 10 vertegenwoordigers van deze familie. De voornaamste hiervan is de napoleonvis. De napoleonvis is één van de grootste koraalvissen ter wereld die kan uitgroeien tot ruim 2 meter met een gewicht van 190 kg! De geleerden zijn het er niet over eens hoe oud deze enorme dieren zijn. Leeftijden van 30 tot 100 jaar worden genoemd. De twee dieren in de Ocean zijn halfwas dieren. Als jonge dieren zijn ze hier gekomen en ze groeien langzaam uit. Toch is er een duidelijk verschil in grootte te zien. De grootste (ruim 90 cm) krijgt een duidelijk herkenbare bult op de kop en is mogelijk een mannetje. Bij lipvissen is het geslachtsverschil slechts zelden te zien. Erger nog, volwassen vrouwtjes kunnen een natuurlijke geslachtsverandering ondergaan om een zogenaamd ‘primair’ mannetje te vormen. Bij soorten waar het verschil wel duidelijk te zien is zijn de mannen vaak een stuk groter, mooier gekleurd en imposanter dan de vrouwtjes. De nappies zoals ze hier ook wel genoemd worden zijn prominent aanwezig in het haaienbassin. De kleinste echter de laatste tijd steeds minder, omdat deze gedomineerd wordt door het grotere dier. De vraag is dan ook of we deze twee dieren bij elkaar in één bassin kunnen houden. In het wild zijn ze vaak alleen en soms als stel te vinden.

Gevaarlijker dan een haai

Een tweede lid van deze vissenfamilie is de roodborstlipvis. Met zijn roestbruine kop en zwart gestreept achterlijf laat hij zich in het lagune bassin mooi zien. Deze soort zal uitgroeien tot ‘slechts’ 35 cm, en zal een dominante functie krijgen in de visbevolking van het lagune bassin. In het wild hebben ook deze dieren een eigen territorium, waarbij ze een voorkeur hebben voor lagunegebieden en randen van koraalriffen. De stevige tanden die de roodborstlipvis soms laat zien zijn bedoeld om allerlei krabben en schelpdieren te kunnen kraken. Bij de napoleonvis liggen de tanden helemaal verstopt achter de enorme lippen. Ook de napoleonvis is een liefhebber van schelp- en schaaldieren, maar weet een visje op zijn tijd zeker te waarderen. Dit laatste is voor ons een groot probleem. Vooral nieuwe dieren die uitgezet moeten worden in het aquarium worden achterna gezeten door nappie. Nieuwe vissen hebben eerst enige tijd in quarantaine gezeten om aan de nieuwe omgeving en het nieuwe voer te wennen. Ook wordt er gelet op ziektes en de dieren kunnen daarvoor zonodig behandeld worden. Als ze naar hun definitieve bestemming worden verplaatst zijn ze vaak erg gestrest. De dieren zullen onrustig rondzwemmen of zich direct verschuilen. Hierbij worden chemische stoffen afgeven aan het water. Rovers reageren direct op de ‘stressstoffen’. Als de nieuwe vissen groot zijn zullen de haaien hierop af komen, maar bij kleine vissen ligt de napoleonvis op de loer. Met zijn enorme bek kan hij in een fractie van een seconde een grote hoeveelheid water naar binnen zuigen en kunnen vissen die tussen het koraal verscholen liggen uit hun schuilplaats worden gezogen. De napoleonvis is dan ook de gevaarlijkste rover in het haaienbassin. Voor de verzorgers is het de kunst om nappie te slim af te zijn; er is een speciale tactiek ontwikkeld. Tot op heden lijkt die te werken. De nieuwe vissen wennen nu gedurende enkele dagen aan het nieuwe water, waardoor de ‘chemisch stress’ wordt verminderd. Ieder water is anders en dat merkt een vis direct, waardoor die  onrustig wordt. Na het ‘chemische wennen’ worden de vissen overgezet in een kooi in het haaienbassin. Hier kunnen ze wat wennen aan de omgeving en stressstoffen afgeven zonder dat een rover ze kan vangen. Deze kooi is tussen het koraal verstopt. Na één dag wordt de kooi open gezet en kunnen de dieren zelfstandig als ze zelf willen de kooi uitzwemmen en het ruime sop kiezen.

‘Lip van de Napoleonvis’

Napoleonvissen waren 30 jaar geleden veel geziene vissen op de koraalriffen, niet in grote aantallen, maar als stel of ‘einzelganger’. De laatste jaren is dit normale beeld steeds zeldzamer. Het blijkt dat deze vissen hoog op het menu staan in China en Singapore. De vissen worden levend vervoerd naar grote restaurants en worden tentoongesteld in aquaria. Niet om te kunnen genieten van hun pracht en praal, maar om een echt verse vis uit te kunnen kiezen voor op het bord. Voor een één meter grote napoleonvis wordt in deze wereld grif $ 1.500 neergelegd!! Het is dan ook niet verbazingwekkend dat dit een levendige handel is geworden, wat echter een desastreus effect heeft op de populatie napoleonvissen in het wild. Er wordt niet meer gesproken over ‘het neusje van de zalm’ maar over ‘lip van de napoleonvis’, een portie ‘lip’ kost al snel $ 250. Ook andere vissoorten worden op deze manier bedreigd. Grote soorten zeebaarzen verdwijnen in enorme aantallen naar de culinaire wereld.

Voor vogels en zoogdieren wordt er al veel aan soortbescherming gedaan. Koraalriffen worden als gebied vaak wel beschermd, maar met betrekking tot soortbescherming voor koraalvissen wordt er nog te weinig gedaan. CITES is een mondiale organisatie die het transport van bedreigde dieren reguleert. Binnen de vissenwereld begint CITES langzaam op gang te komen. Vorig jaar zijn de zeepaardjes voor de handel beschermd. Dit jaar zijn daar de witte haai en de napoleonvis aan toegevoegd. Het zal de handel in napoleonvissen niet geheel stoppen, maar zeker bemoeilijken. Er worden ook napoleonvissen voor de aquariumhandel gevangen maar die aantallen zijn zeer klein aangezien ze uit kunnen groeien tot enorme kolossen die veel ruimte nodig hebben.