Glazenwasser: wie maakt de ruiten van de Ocean schoon?

Zoals u weet zijn de ruiten van de aquaria in onze Ocean groot. De grootste meet ruim 20 bij 5 meter en het is een hele klus om deze ruiten schoon te houden. Toch moet het geregeld gebeuren, gemiddeld elke week.

Door de grootte van de panelen of omdat ze vanaf bovenaf niet bereikbaar zijn, is het onmogelijk de ruiten vanaf het droge schoon te maken. Dus moeten duikers dit karwij opknappen.

Duiken

Duiken is een zeer bijzondere gewaarwording. Je wordt als het ware een klein beetje 'vis'. Duikers ademen uit een fles, terwijl een vis zijn benodigde zuurstof met de kieuwen uit het water haalt. De duikfles wordt onder enorme druk, tot maar liefst 200 bar, gezet. Dit komt overeen met ongeveer 2000 liter lucht geperst in een duikfles met een volume van 10 liter. Belangrijk om te weten is dat er gewone lucht in zit en geen zuivere zuurstof. Lucht bestaat uit een mengsel van ongeveer 80% stikstof, 20% stikstof en 0,03% kooldioxide. Als de duikflessen met 100% zuurstof zouden worden gevuld, zou een duiker op zeven meter al last krijgen van zuurstofvergiftiging en als hij nog dieper gaat zelfs bewusteloos kunnen raken.

Een belangrijk deel van de uitrusting is lood. Door voldoende lood mee te nemen kan de duiker naar de bodem van het aquarium afdalen. Met een speciaal opblaasbaar vest kan hij zorgen dat hij op de gewenste diepte blijft drijven. De opwaartse kracht en neerwaartse kracht op zijn lichaam zijn dan gelijk. Door weer lucht uit het vest te laten zakt hij vanzelf weer naar beneden, de neerwaartse kracht neemt toe. Dit zelfde principe wordt ook door vissen gebruikt. Vissen zijn naar verhouding zwaarder dan water en zullen naar beneden zakken, maar door een speciale luchtblaas, de zwemblaas, in het lichaam met een beetje lucht te vullen blijft de vis op iedere gewenste diepte drijven. Deze lucht haalt de vis uit zijn bloed, waarin verschillende gassen als zuurstof en stikstof opgelost zijn.

Voor de voorbeweging van de duiker in het water zijn de vinnen van groot belang. Een duiker zwemt echter altijd onbeholpen in vergelijking met een vis.

Ramen lappen

De duiker gebruikt bij het schoonmaken van de ruiten een zachte doek, om krassen op de ruit tegen te gaan, maar bij de tunnelruit gaat het een beetje anders. Geregeld ligt er zand, of zelfs stukjes schelp, achtergelaten door de roggen, op de tunnel omdat de roggen met mosselen en kokkels worden gevoed. Deze ruit wordt dan met een speciale 'stofzuiger' schoongemaakt.

Op de ruit in het grote oceaan bassin groeien hoofdzakelijk eencellige algen. Deze gedijen vooral 's zomers als er veel direct zonlicht op de ruit schijnt. De ruiten van het koraalrif bassin zijn voor het schoonmaken de grootste uitdaging, omdat iedere willekeurige alg op de ruit groeit. De ruiten worden hier tweemaal per week schoongemaakt. Eén type alg, de kalkalg, is in dit bassin erg hardnekkig. Deze harde alg kan tijdens het schoonmaken makkelijker krassen op de ruit veroorzaken, omdat delen van de alg in het schoonmaakdoekje blijven hangen. Krasjes geven nieuwe algen een beter houvast, waardoor ze nog sneller kunnen groeien.

Robot

Een duiker maakt de ruiten weer glashelder. Het is een tijdrovende bezigheid, daarom is gezocht naar methoden om het werk te verlichten. Er is al lange tijd nagedacht over een robot die de ruit schoonmaakt. Allereerst moest een aantal technische problemen worden opgelost. Er mogen natuurlijk geen krassen op de ruit komen bij het schoonmaken, je moet de robot van buiten af kunnen besturen en hoe zorg je ervoor dat hij op de ruit blijft zitten en niet het vrije sop kiest?

Sinds kort is er bij ons een prototype robot in gebruik, die met deze problemen raad weet. De robot rijdt met rupsbanden over de ruit heen, waarbij hij met een soort zuignap aan de ruit blijft kleven. Dit laatste is een vernuftige uitvinding, waardoor de robot zonder problemen een verticale glazen wand kan beklimmen. De bestuurder van de robot kan met een zender op het droge voor de ruit gaan staan en hem zijn rondjes gecontroleerd laten maken. In eerste instantie gaf dit bij de ruit van het grote Oceaan bassin wat problemen omdat deze ruit ruim 35 cm dik is. De zender moest daardoor sterk genoeg zijn om het contact met de 'bestuurder' niet te verliezen en dan naar beneden te vallen. Dan zal toch iemand het bassin in moeten om de robot op te halen. Gelukkig is dit nog niet gebeurd. De robot verbruikt elektriciteit voor zijn kunsten en die krijgt hij via een verlengkabel van bovenaf. Omdat er aan de voor- en achterkant poetsdoeken zitten maakt het niet uit of er voor- of achteruit wordt gereden, de robot blijft zijn werk doen.

De tunnelruit met zijn grovere vuil maakt het de robot moeilijker. Door stofzuigermondjes voor de poetsdoeken te plaatsen kan het zand weggezogen worden. Toch kan de robot niet in ieder bassin worden ingezet, omdat hij met de hand op de ruit moet worden gezet. Bij sommige aquaria is het onmogelijk om bij de bovenkant van de ruit te komen zonder gebruik te maken van een duiker, meestal omdat er rotsen in de weg zitten. Ook weet de robot zich nog geen raad met de hardnekkige kalkalgen. Vandaar dat duikers geregeld in de aquaria te zien blijven, en ook visuele inspectie of het voeren van de dieren onderwater blijven nodig.