Leven in de lagune

Er is weer veel veranderd in de Ocean. De grootste verandering is wel dat de eerste vissen in het lagune-bassin te zien zijn. Maar voordat het zover was moest er heel wat werk worden verzet.

Een zoetwater-lagune

De lagune heeft eerst twee maanden in zoet water gestaan. Intussen is het water nog een keer ververst om er zeker van te zijn dat de chemicaliën die in het beton en de kunstkoralen zitten er uit kunnen weken ('uitlogen'). Door het aquarium uit te logen worden de meeste giftige stoffen uit het bassin verwijderd.

De volgende stap was de laatste hand te leggen aan de inrichting. De vele zakken koraalzand, ruim 15 ton, die over de bodem zijn verspreid maken van de lagune een natuurgetrouwe kopie van de werkelijkheid.

Een van de redenen waarom in dit bassin kunstkoraal is gebruikt is het gebrek aan licht. Dit maakt het ook onmogelijk om zeegras te laten groeien. Zeegrasvelden kom je namelijk vaak tegen in een lagune, waar het ondiep is met naar verhouding weinig stroming. Alleen al daardoor kan fijn zand naar de bodem zakken en een prima bodem vormen voor zeegrasvelden. Om toch de werkelijkheid te blijven benaderen is er kunstmatig zeegras in de lagune 'geplant'. Door de stroming die door een speciaal gemaakte golfmachine wordt veroorzaakt kun je het gras met de waterbeweging mee zien deinen.

Een aquarium is geen aquarium als er geen water in zit. Het zeewater wordt achter de schermen aangemaakt en het aquarium ingepompt. Het zout heeft tijd nodig om goed op te lossen. Het nadeel van kunstmatig zeewater is, dat er geen levende organismen in zitten. Maar om even wat verwarring te scheppen: het is ook een voordeel, want als natuurlijk zeewater wordt binnengebracht gaat heel veel van het leven dat erin zit dood en dat geeft een enorme vervuiling. Als er echter nog geen leven in het water zit is de omgeving bijna steriel. Het is dan ook belangrijk een paar weken te wachten voordat de eerste vissen worden losgelaten om de eerste algen en bacteriën de kans te geven zich te ontwikkelen. Tegelijkertijd wordt dan het biologische filter opgestart. En dan pas is het zover: vis-dag.

Elke vis zorgt voor een beetje vervuiling van het water. Om het filter niet ineens met een grote hoeveelheid vuil te belasten zullen de vissen in gedeelten worden uitgezet. De eerste groep is al te zien. Met een geoefend oog en veel geduld kunt u al bijna veertig soorten vissen tellen.

Het ruime sop

De vissen komen binnen verpakt in een plastic zak. De helft van de zak is gevuld met water, de andere helft met 100% zuurstof. Dat zorgt ervoor dat de vissen altijd genoeg zuurstof in het water hebben.

Kleine vissen worden met meerdere in een zak vervoerd, maar de meeste soorten worden per stuk verpakt. Voordat ze de lagune ingaan moeten ze eerst wennen aan het water in de lagune. Door nu langzaam 'Arnhems' water te vermengen met het transportwater krijgen ze gelegenheid om aan de wat andere temperatuur, zoutgehalte of waterkwaliteit te wennen. Na één tot twee uur mogen ze het ruime sop kiezen.

Alle exemplaren van een soort worden tegelijk losgelaten zodat ze de kans krijgen in een school te zwemmen. Dicht bij elkaar zwemmen geeft een gevoel van veiligheid in deze nieuwe omgeving. Pas de volgende dag gaat ieder zijns weegs.

Het duurde dan ook wel een paar dagen voordat alles tot rust gekomen was. Daarbij was het leuk om te zien dat al na één dag verscheidene soorten hun natuurlijke gedrag lieten zien. De koraalvlinders bijvoorbeeld zaten druk aan het kunstkoraal te plukken, zich niet realiserend dat het niet echt was. Ook de doktersvissen waren aan de koralen aan het plukken, maar deze waren bezig de algen eraf te grazen.

Het is niet gemakkelijk de algen met het blote oog te zien, maar doktersvissen lijken ze wel te vinden. De Picasso doktersvis, die trouwens ook in het nachtkoraalbassin zwemt, blijft in een school zwemmen. Als er één een lekker maaltje vindt gaat direct de hele groep op onderzoek uit.

Het voeren van de vissen in de lagune is nog niet zo eenvoudig. De meeste dieren vinden hun eigen plekje, terwijl andere hun rondjes door de hele bak zwemmen. Verspreid door het bassin zijn spuitmondjes te vinden die er voor zorgen dat water vanuit de filters in alle hoeken kan stromen. Door het voer via deze spuitmondjes in het bassin te brengen krijgt zelfs de meest honkvaste vis zijn maal. Tussen de koralen wacht bijvoorbeeld het zes centimeter grote neon juffertje tot het voer langs zijn schuilplaats komt.

Ieder zijn eigen plek

Een tot de verbeelding sprekende soort is de gehoornde koffervis. De jonge dieren zijn nu nog maar zeven centimeter groot, maar zullen uitgroeien tot ruim 45 cm grote 'Samsonites'. Deze trage pubers zijn nu vooral aan de oppervlakte te vinden, de volwassen dieren zullen later waarschijnlijk richting bodem gaan.

De 'moderne huisman' is in iedere bassin van de Ocean te vinden. De poetslipvis is op het koraal een belangrijke schakel tegen jeuk bij vissen. Zo ook in het aquarium. De poetslipvis verwijdert slijm en kleine parasieten van huis en kieuwen. Door een opvallende plaats op het rif te kiezen, weten vissen die jeuk hebben waar ze naar toe moeten gaan. Zo'n 'poetsstation' wordt altijd door één of twee poetslipvissen bewoond. Het zal even duren voordat ze een geschikte plaats gevonden hebben, maar ook in de lagune zullen verscheidene poetsstations te zien zijn. De poetslipvis is een langgerekt blauw met zwart gestreept visje dat door alle vissen als nuttig wordt herkend en dus ook niet wordt opgegeten.

Het laatste voorbeeld is de grijpsnuit lipvis. Zijn naam zegt het al, hij heeft een grijpsnuit. Die kan hij enkele centimeters uitstulpen om gemakkelijk garnaaltjes of hele kleine visjes te vangen. Wat voor eigenlijk alle lipvissen geldt is dat alle grijpsnuit lipvissen als vrouwtje worden geboren. Omdat we nu allemaal jonge dieren hebben zijn het allemaal vrouwtjes. De meest dominante vrouw zal een verandering ondergaan en een mannetje worden. Ze verandert dan ook van kleur en krijgt een grijszwart lichaam met een prachtig oranje rug. Het is spannend hoeveel vrouwtjes uiteindelijk mannetje zullen worden. Dat hangt af van de grootte van het territorium waar het mannetje behoefte aan heeft.
In de lagune is het territoriumgevecht begonnen. Deze natuurlijke onrust zal blijven en zelfs worden vergroot na de introductie van nieuwe vissen.