Wat was het een verrassing toen wij op 13-6-2013 in de ochtend N'Gayla in het binnenverblijf aantroffen met een jong! En dan niet veel later zagen dat er nog een jong geboren was (zie ook het filmpje dat Wilco destijds heeft gemaakt). Naast dat we verrast waren, was er ook enige vorm van spanning, zou N'Gayla zelf wel voor twee jongen kunnen zorgen?
Nadat we een aantal dagen hadden geobserveerd, zagen we beide jongen goed drinken en groeien. Hierdoor ontstond ook het vertrouwen dat het goed zou komen met N’Gayla en de tweeling. Nu zijn N'Kato en N'Hasa meer dan een jaar oud en kunnen we claimen dat N'Gayla als eerste gorilla in Europa een tweeling heeft groot gebracht zonder bijkomstigheid en hulp van onze verzorgers. Een primeur om trots op te zijn!
Momenteel wordt de tweeling veel losgelaten, verkennen ze het buitenverblijf zelfstandig en spelen ze veelvuldig met elkaar en de andere gorilla jongen spelen. Doordat we momenteel maar liefst zes jongen in de groep hebben ontstaat er een geweldige interactie! Als N’Gayla besluit om ver te gaan lopen pakt ze beide jongen op haar rug en liggen ze vaak achter elkaar.
Het is vanuit ons even stil geweest maar dat kwam simpelweg omdat er weinig te melden is doordat het zo goed gaat! Wij als verzorgers vonden het leuk om op deze manier iets van ons te laten horen en vonden dat we de blog met nog een bedank woordje naar de trouwe lezer moesten afsluiten. Mocht u vragen hebben over de gorilla’s, schroom dan niet en stel ze, wij staan u graag te woord!
Hopelijk blijven jullie in ons park net zo genieten van de kleine gorilla’s als dat wij elke dag doen!
Groetjes Maurice, Wilco & Herjo
Met de lente in het vooruitzicht lijkt de winter zich zo goed als overgegeven te hebben aan de zon. Het voorjaar is mooi begonnen en onze gorillagroep is veel buiten te zien, zelfs al hele dagen van ’s morgens tot het einde van de middag, wat wel uitzonderlijk is voor de tijd van het jaar.
N’Kato en N’Hasa vermaken zich ook prima in het zonnetje. We zien ze regelmatig spelen met het jong van Nimba, dat al een stukje groter is. Als het gaat om zelfstandigheid zijn N’Kato en N’Hasa ook vooruit gegaan. Laatst zaten ze lekker bij vader terwijl N’Gayla helemaal aan de andere kant van het veld liep. Nakouh houdt eveneens vaak een oogje in het zeil.
Ook Makoua doet het goed. Waar ze haar jong eerst vaak naast zich neerlegt, gaat het buiten een stukje beter. Ze draagt het jong meer met zich mee. We houden daarnaast ’s morgens met het naar buiten doen rekening met het natte gras en wachten even tot de zon het buitenverblijf heeft opgedroogd, zodat ze haar jong niet in het natte gras legt.
Door Herjo Dekker. Foto door Sylvia Kroos.
Het is februari en de winter lijkt niet echt door te zetten, wat voor de gorilla's fijn is want met een klein zonnetje zijn ze vaak voor een uurtje buiten te zien.
Met N'Hasa en N'Kato gaat het heel erg goed. Zoals al eerder vermeld, zien we ze steeds meer mee eten van de groentes die we in het binnenverblijf verspreiden tijdens een voedering. Ook worden de afstanden groter die de tweeling zelf loopt. En we hebben antwoord gekregen op de vraag waar wij als verzorgers zo benieuwd naar waren, namelijk hoe gaat N'gayla haar twee jongen dragen als ze groter worden? Nou hebben we afgelopen weken twee keer gezien dat ze beide jongen op haar rug droeg en dan niet naast elkaar maar achter elkaar. Het is een prachig gezicht waarvan ik helaas geen goede foto heb kunnen maken maar we doen ons best dit zo snel mogelijk vast te leggen.
Er hebben nog meer gorilla-ontwikkelingen plaatsgevonden. Op dinsdag 4 februari is onze puberman (Likalé) verhuist naar een andere dierentuin. We merken aan onze groep dat het goed is dat hij is verhuist want er is nu veel meer rust in de groep, de moeders laten hun jongen vrijer hun gang gaan en ook de zilverrug zien we vaker spelen met zijn jongen.
Door Maurice Spikker-Hogenkamp
Het is nu winter en de gorilla’s zitten nu grotendeels in de hal. Als het weer het toelaat (dat houdt in als het ongeveer 10 graden is, weinig wind en bij voorkeur de zon), dan mogen ze af en toe nog lekker een half uur tot een uurtje naar buiten. Dit was ook het geval met de kerstdagen, omdat het nog zo’n zacht weer was.
N’Hasa en N’Kato zijn ondertussen erg goed te zien en lopen veel meer door de hal. Wel treden ze nog vaak in de voetsporen van moeder N’Gayla. Als je hen zo ziet lopen, zijn het nu echt miniatuurgorilla’s. Bij deze update voegen we een filmpje waarop je kunt zien dat de jongen ook al wat drukker zijn met vast voer (in dit geval maïs), waar ze zelfs al een klein beetje om strijden.
Iedere ochtend proberen we ook om het sapje met roosvicee en vitamine D aan hen te geven, waarbij we de laatste tijd al merkten dat ze hier meer interesse in toonden. Donderdag 9 januari heeft N’Hasa inderdaad voor het eerst wat gedronken. Het verschil tussen de twee jonge gorilla’s is ook steeds moeilijker te zien, omdat het bruine haar van het hoofd van N’Kato eigenlijk zo goed als verdwenen is: het is mooi zwart geworden.
Moeder N’Gayla zorgt er bovendien voor dat de tweeling vast voedsel leert eten. Dit doet ze door van een maïskolf de korreltjes te laten vallen (zie dit filmpje). Vanaf nu zal de update eens per maand gegeven worden en dan telkens in de tweede week van de maand.
Wat verder opvalt in de groep is het feit dat Makoua, een van de jongere moeders, haar jong keer op keer naast zich neerlegt en meestal niet vervoert op haar buik. Dat ziet er voor veel bezoekers vreemd uit en we krijgen daar dan ook veel vragen over. Makoua is een gorilla die recent voor de eerste keer moeder is geworden en ook nog eens door haar eigen moeder is verstoten. Ze heeft daardoor in haar vroege jeugd geen goede voorbeelden gezien en dat is ook de reden dat ze naar ons toe is gekomen, enkele jaren geleden. Hier kon ze van de andere gorilla’s afkijken hoe ze haar eigen jong moest gaan opvoeden. We zijn dan ook zeer blij met het feit dat zij haar jong heeft geaccepteerd en ervoor zorgt. Wij als verzorgers en biologen houden haar en het jong scherp in de gaten en hebben ook contact met diverse dierentuinen en de Europese stamboekhouder om de situatie te bespreken. Het jong oogt fit en drinkt goed. Wel is de verwachting dat hij sneller zelfstandig gaat worden dan andere jongen en dat de overige leden van de groep een belangrijke rol zullen (blijven) spelen in zijn ontwikkeling.
Deze week is de tweeling 26 weken jong en ze stappen al vrolijk door de hal. N'Gayla laat de tweeling of één van de twee jongen soms ook alleen in haar nest zitten. Dit om zelf wat voer te pakken. Vaak komt ze daarna met een arm vol voer terug. Soms loopt de tweeling er al zelfverzekerd achteraan.
Leuk om te zien is dat N'Kato en N'Hasa al een mooi gebitje krijgen. Over drie a vier jaar zullen ook zij -net als bij mensen- hun gebit weer wisselen voor een 'grote gorilla gebit'.
Zoals jullie wellicht hebben gelezen, heeft N'Aika -de oudste dochter van N'Gayla- ook een jong gekregen. Hiermee telt onze groep nu maar liefst vijftien gorilla's.
Er gebeurt dus nog steeds veel in de groep. Het gaat goed met de gorillagroep, eigenlijk zo goed dat we weinig te vertellen hebben.
Door: Herjo Dekker
Het einde van het jaar komt er weer aan. Dat is te zien aan de afgevallen bladeren, maar ook aan het beperkte aantal keren dat de gorilla’s naar buiten kunnen. De groep is natuurlijk binnen ook goed te zien. We geven met dit weer al onze jonge gorilla’s tot +/- 4 jaar vitamine D. N’Hasa (de wat vlottere van de tweeling) zet het bekertje, met daarin vitamine D, al aan haar lip. Ze snapt alleen nog niet dat ze het op moet drinken. Om vitamine D in de huid op te nemen, moet de kracht van de zon voldoende zijn. In Nederland is gedurende de herfst en winter de zonkracht te laag voor gorilla’s vandaar dat wij op deze manier extra vitamine D toe dienen.
Ook was het laatst N’Hasa die heel relaxt bij N’Gayla op de rug lag. N’Kato blijft het liefst nog op de arm zitten. N’Hasa en N’Kato eten beide al wat mee. We kunnen nog steeds vol trots zeggen dat het heel goed gaat met onze tweeling!
Ook Makoua doet het heel goed in haar moederrol. In de update van Maurice van week 22 heeft u kunnen lezen hoe het gaat. Ze is heel beschermend voor haar jong, zelfs naar ons toe. Gelukkig wordt dat naar ons toe wel wat minder. We zijn samen aan het kijken wat de naam van het jong wordt. De afgelopen maand heeft ons whiteboard vol gestaan met allerlei namen. We gaan tussen acht namen kiezen en hopen volgende keer de keuze bekend te kunnen maken!
Door Herjo Dekker
Blij en trots kan ik melden dat Makoua eindelijk is bevallen! Het zat er de laatste weken al aan te komen, zo was haar buik erg veranderd en leek het twee dagen voor de bevalling dat Makoua weeën had. Echter na observatie verdwenen deze tekenen. Gelukkig is ze toch bevallen en gaat het goed met het jong; ze voedt hem zelf en houd het jong goed vast. Dus Makoua heeft goed geleerd van de andere dames in de groep. Het jong, een mannetje, heeft nog geen naam.
We hebben ook goed nieuws bij de tweeling N'Kato en N'Hasa. Hier hebben we meerdere ontwikkelingen gezien. N'Hasa is op de rug gedragen en vond dit totaal niet leuk en klom nadat N'Gayla uitgelopen was dan ook meteen weer terug naar de buik.
Ik heb in een eerder verhaal al verteld over de looplessen die de tweeling krijgen. Mocht u de gorilla’s de laatste tijd hebben bezocht dan kan het haast niet missen of u heeft één van de twee los van de moeder zien lopen. Een erg leuk gezicht! Omdat ze nu zo vaak los lopen en ze daardoor steeds beter kunt zien, observeren we ook meer interactie. Zie ook de foto hiernaast, N'Hasa die met Nukta (het jong van Nimba) aan het spelen is.
Het valt ons op dat het vaak N'Hasa is die aan de wandel is of met een ander vrouwtje meegaat. Terwijl N'Kato dan nog veilig bij mama blijft, zou het dan ook zo zijn bij gorilla's dat de vrouwtjes sneller in ontwikkeling zijn de mannetjes?
Door: Maurice Spikker-Hogenkamp
De gorillatweeling is nu 20 weken oud. Ten opzichte van de vorige keer is er niet veel veranderd. We zien het jonge gorillamannetje Nakouh (bijna vier jaar oud) nu af en toe voorzichtig met N’Hasa rondlopen.
Moeder N’Gayla laat de tweeling wat meer los: steeds vaker mogen ze even door andere gorilla’s worden meegenomen en bovendien houdt N’Gayla de jongen wat minder stevig vast. Dit zijn allemaal goede ontwikkelingen die passen bij het natuurlijke gedrag van de gorilla’s.
Wij hebben een poging gezien van N’Hasa om van de buik van moeder N’Gayla naar haar rug te klimmen. Voorlopig is het nog slechts bij een poging gebleven, maar we verwachten over niet al te lange tijd dat we de jongen voor het eerst ook bij N’Gayla op haar rug kunnen zien zitten.
De dierverzorgers proberen de gorillatweeling voorzichtig te leren om vitamine D te drinken. De twee jongen steken al wel hun armpjes uit, maar het echt zelf vastpakken en zelf opdrinken wil tot op heden nog niet zo lukken.
Door Wilco Limpers
Inmiddels zijn we weer 18 weken verder en gaat het nog steeds erg goed! Moeder N'Gayla heeft de jongen nog steeds niet op de rug gedragen, wat meestal na een maand of drie gebeurt. Wel zien we dat N'Hasa erg vaak bij Shaila en Shatilla op de rug wordt gedragen. N'Gayla geeft toch de voorkeur aan dragen op de buik of op de zijkant.
Als moeder N'Gayla aan het eten is en er wordt wat gemorst dan beginnen de jongen al te grijpen. Ze beginnen dus wat vast voedsel te eten. Zoals bijv. mais, paprika en sla.
Ook is het leuk om te zien dat ze nu hun eigen karakter aan het ontwikkelen zijn. Zo wilde N'Hasa laatst een mais-kolf pakken en hield N'Gayla haar tegen. Waarna N'Hassa terug klom, net zo lang tot ze haar stuk mais had veroverd. N'Hassa zal dus een echte doorzetter worden!
Likalé (onze puber) mag ook weer met de tweeling omgaan van N'Gayla. Op 1 oktober kwam Likale met N'Hasa op de rug het veld oplopen. Hij werd nauwlettend in de gaten gehouden door N'Gayla. Dit zag er erg goed uit. Op het moment dat N'Gayla N'Hasa terug vroeg, luisterde Likalé netjes!
Door: Wilco Limpers
N’Hasa en N’Kato zijn nog steeds de jongste van de gorilla groep. Makoua is nog niet bevallen, we moeten dus nog even geduld hebben. Het is erg lastig voor ons om de exacte datum te bepalen. Wij als verzorgers zien namelijk dat een vrouwtje bronstig is. Vaak volgt een paring dan snel, het is aan ons om daarna snel te handelen en de plas van de betreffende gorilla op te vangen. Hiermee doen we vervolgens een zwangerschapstest.
Als uit de test blijkt dat de gorilla dragend is gaan wij in het dagboek uitzoeken wanneer er paringen gezien zijn. Aan de hand daarvan maken we de rekensom. Acht en een halve maand later zou er dan een jong moeten zijn. Helaas voor ons laten niet alle gorilla's merken dat ze bronstig zijn en natuurlijk komt het ook voor dat wij paringen missen (bijvoorbeeld s'avonds). Bij Makoua hadden wij half september berekend maar tot op heden is er nog geen jong…
Wat we hebben gezien in de afgelopen twee weken is dat N'Gayla de tweeling meer op de grond zet zodat ze de eerste stapjes kunnen zetten. Ze gaat dan op haar billen zitten met haar benen wijd en zet er een jong tussen. Zo leert het jong veilig tussen moeders benen om op eigen benen te staan. Dit gaat best goed! N'Gayla maakt de loopafstand steeds iets groter. De jongen weten niet hoe snel ze terug naar de dikke buik van mama terug moeten lopen maar de eerste stappen zijn wel degelijk gezet! N'Hasa en N'Kato worden al echte gorilla's, steeds meer en voller haar en een mooie bolle buik, wij zijn dus zeer tevreden.
Wat betreft Likale deze is nadat hij terug gezet is in de groep redelijk rustig gebleven en we hebben nog niet gezien dat hij met een van de jonge dieren mocht lopen. Zodra hij in de buurt komt let N’Gayla goed op en krijgt hij geen kans. Ook Bauwi is beter op gaan letten en beschermd nu duidelijk zijn vrouwen. Het is duidelijk dat de orde weer hersteld is in de groep!
Groetjes,
Maurice Spikker-Hogenkamp
We zijn weer twee weken verder en er is in die twee weken veel gebeurd bij de gorilla’s. N’Kato en N’Hasa worden veel gedragen door de andere gorilla’s. Vooral Shaila heeft hier een grote rol in. Maar N’Washi, de oudere zus (geboren in 2009), oefent ook af en toe met de jongen. Shatilla die in 2006 haar laatste jong heeft gekregen, loopt ook veel met de jongen. Al deze hulp staat N’Gayla toe en maakt de zorg voor haar tweeling net wat eenvoudiger. Het blijft toch een arm vol! Helemaal nu de jongen steeds meer een eigen willetje krijgen.
Jonge dieren zijn voor een groep altijd een leermoment. Ook voor Likalé, onze puberman. Op dit moment staat hij qua aanzien in de groep net boven de vrouwen. Alleen Nimba en N’Gayla zijn in de rang moeilijk voorbij te streven. In de natuur is waargenomen dat (jonge)gorillamannen met jongen rennen en wild doen. Wij en enkele bezoekers hebben dit gedrag ook bij Likalé waargenomen. Maandag 2 september zagen we dat Likalé N’Hasa overnam van Shaila.
Bauwi onze zilverrug greep niet in, dus waarschijnlijk zag het er voor ons erger uit dan dat het voor de gorilla’s was. Bij Burgers’ Zoo hebben we een zeer sociale groep. Bauwi zal te allen tijde verkeerd gedrag corrigeren. Toch hebben we ervoor gekozen om de groep na dit incident binnen te halen, in de tunnel nam N’Gayla N’Hasa dan ook weer over. Toen Likalé Nimba binnen aanviel, is besloten hem op dat moment uit de groep te halen.
Afgelopen week hebben we ervoor gekozen Likalé wel weer bij de groep te voegen, mede omdat hij niet door Bauwi is afgestoten. Omdat Likalé een leeftijd heeft bereikt waarbij hij in de natuur een groep zal verlaten, zijn we wel aan het kijken of we hem bij een ander dierenpark aan een vrouwengroep kunnen toevoegen. Likalé is genetisch een belangrijke man en zit nu net op de leeftijdsgrens waarin hij een vrouwengroep kan overnemen. Sinds deze week observeren wij nog meer dan we al deden om onder andere het gedrag van Likalé goed in de gaten te houden. Likalé is op dit moment een stuk rustiger in de groep en wordt vooral door Nimba goed in de gaten gehouden. En zonodig met behulp van Bauwi gecorrigeerd.
We hopen dat dit voor de gorilla’s een goed leermoment is geweest waarbij de vrouwen hebben geleerd hoe ze het beste met een puberman om kunnen gaan. Volgende keer zal Maurice de update schrijven. Hopelijk hebben we dan goed nieuws en zijn N’Hasa en N’Kato niet meer de jongste van de groep…
Door: Herjo Dekker
Na vier weken vakantie was ik zeer benieuwd of de tweeling in de tussentijd veranderd is. Tijdens het binnenhalen voor de ochtendvoeding zag ik N’Hasa en N’Kato voor het eerst. Het viel op dat ze gegroeid waren en dat ze er erg gezond uitzagen. De tweeling is wel wat minder behaard dan het vorige jong van N’Gayla, maar dit zou kunnen komen door het vele vasthouden. Ze zijn nu elf weken oud en ik zie ze veel bij Shaila op de rug liggen. N’Gayla blijft haar jongen echter liever nog op de buik dragen.
Sinds van de week is ook het jonge pubermannetje Likalé interesse aan het tonen voor de tweeling, hij is er alleen nog wat ruw mee. Dit zorgt er voor dat N’Gayla niet altijd toestemming geeft om hem op haar jongen te laten passen. Toch is dit een belangrijk deel van het leren omgaan met jonge dieren, een vaardigheid die Likalé hopelijk later ook zelf gaat krijgen.
Er komt overigens binnenkort nog een spannend moment aan. Makoua zal binnenkort ook één (?)… jong krijgen. Dit is vooral spannend omdat Makoua zelf met de hand is grootgebracht en omdat dit haar eerste jong is.
Door: Wilco Limpers
We merken dat N'Gayla steeds makkelijker wordt om de tweelingjongen af te geven en dan speciaal aan Shaila. Afgelopen woensdag toen we om 7 uur het apengebouw binnen kwamen, hebben we voor het eerst gezien dat oppas Shaila met beide jongen in de armen zat en dat N'Gayla daarnaast in haar nest lag te slapen. Wat erg leuk was om te zien was dat Shaila eigenlijk wel een stukje wilde lopen, maar dat ze zeker niet zo handig met de kleintjes is als N'Gayla. Toen we de gorillagroep vervolgens in het binnenverblijf haalde, om ze brokken te geven, kwam N'Gayla weer vrolijk en uitgerust met de tweeling op de buik binnen.
Ook kreeg ik afgelopen week minder leuk nieuws van bezoekers te horen. Likale zou erg hardhandig met een van de jongen rondrennen. We zijn meteen gaan kijken en zagen niets anders dan dat alle jongen bij hun eigen moeder zaten. Dezelfde middag werd ik aangesproken door bezoekers die het voorval met Likale hadden gezien. Wat bleek nou het geval? Shaila had N'Kato van N'Gayla gekregen en was er een stukje mee gaan wandelen (als een goede oppas). Likale had N’Kato van Shaila afgepakt, de eerste vijf minuten was hij heel lief. Na vijf minuten vond Likale het wel genoeg maar N'Kato hing nog aan zijn buik. Omdat N'Kato natuurlijk nog niet zo sterk is in zijn armen en nek maar wel onder Likale zijn buik hing klapte hij met zijn hoofd meerdere keren tegen de grond. Dit ziet er natuurlijk niet leuk uit, zeker als je duidelijk kan zien dat N'Kato een huilgezicht heeft. Dit is echter wel natuurlijk gedrag. Ook Likale moet leren hoe hij met jonge dieren om moet gaan. Als het echt te hard zou gaan dan zou N'Gayla als goede moeder in actie komen en ook Bauwi zal als N'Gayla om hulp roept helpen.
Likale is een halfvolwassen mannetje en de enige levende nakomeling van de sterke Laika, hierdoor is hij van grote waarde voor het fokprogamma bij de gorilla's. Likale die op dit moment elf jaar is moet zo lang als mogelijk bij ons in de groep blijven om zo van Bauwi te leren hoe je je moet gedragen als een goede zilverrug.
Als verzorgers houden we de dieren goed in de gaten maar we kunnen helaas niet de gehele dag observeren. We zijn dan ook erg blij met verhalen van onze bezoekers zodat we nog meer informatie over de dieren kunnen verzamelen.
Over twee weken een volgende update wie weet wordt de tweeling dan wel op de rug gedragen of misschien hebben de jongen dan wel hun eerste stapjes gezet.
Groetjes en tot in onze dierentuin,
Maurice Spikker-Hogenkamp
Donderdag 1 augustus zit de gorillagroep op tijd buiten om van het warme zomerweer te genieten. We hebben wat extra takken neergelegd waarvan ze lekker kunnen genieten. N’Kato en N’Hasa zijn nu ruim 6,5 week jong en groeien mooi gelijk. We zien de tweeling veel samen drinken. Ook is het leuk om te zien dat ze steeds meer oog voor elkaar hebben en elkaar langzaam steeds meer gaan ontdekken.
Zoals jullie eerder hebben kunnen lezen, zagen we al snel na de geboorte dat sommige gorilla’s uit de groep met N’Kato en N’Hasa mogen lopen (‘oefenen’). Vooral Shaila blijkt een goede leerling te zijn en liep al vrij snel met één van de twee rond. Deze week zagen we zelfs met de voedering dat Shaila voor het eerst N’Hasa mee naar binnen mocht dragen. Terug naar buiten nam N’Gayla haar dochter zelf weer mee.
De ontwikkeling van jonge gorilla’s gaat sneller dan bij mensenbaby’s. Desondanks hebben we besloten om vanaf nu één keer in de twee weken een blog te schrijven. We zijn buitengewoon tevreden en gelukkig met de goede ontwikkeling van de tweeling. Alles loopt zo voorspoedig dat we niet wekelijks nieuws hebben.
Door: Herjo Dekker
N’Kato en N’Hasa zijn alweer zes weken oud (jong). Nadat we de vraag kregen van enkele parkbezoekers of N’Hasa niet vrouwelijker klinkt dan N’Kato en N’Kato niet mannelijker dan N’Hasa zijn we aan het denken gezet. Eigenlijk waren we het wel eens met onze bezoekers en daarom hebben we na goed overleg met z’n drieën besloten de namen om te draaien. We hebben N’Kato voor de man en N’Hasa voor de vrouw dan nu ook officieel geregistreerd.
Het leek mij interessant om deze week wat meer info te verstrekken over de achtergrond van N’Gayla en haar moeder N’Diki. N’Gayla komt uit een gezin van vier jongen. Zij is de tweede na Dian, die vrij snel na de geboorte vertrokken is naar de Gorillacrèche in Stuttgart. Naast Dian heeft N’Diki nog twee jongen N’Kwango en N’Yokumi.
N’Diki was niet zo een goede moeder als dat N’Gayla nu is. Wij hebben als verzorgers N’Diki heel erg moeten stimuleren om N’Gayla te verzorgen. Dit hebben we onder andere gedaan door destijds honing op de armen, benen en het achterste te smeren. Dit zodat N’Diki N’Gayla schoonlikte en er voor zorgde dat de stoelgang op gang werd geholpen. N’Diki hield N’Gayla ook niet echt goed vast en zo hebben de dierverzorgers destijds de keuze gemaakt om haar bij te voeden toen ze drie dagen jong was. Dit is toen ongeveer vier dagen gedaan. Gelukkig maar, want mede hierdoor hebben wij deze geweldige moeder nog steeds in ons midden.
Het is elke dag weer erg leuk om de jongen groter te zien worden. Echter de komende vier weken heb ik vrij en ik ben erg benieuwd hoe het met N’Kato en N’Hasa is na mijn vakantie.
Groeten,
Wilco
De tweeling is nu vijf weken oud en het gaat geweldig met ze. Ik krijg in het park vaak de vraag hoe Bauwi -de zilverrug en vader- op zijn jongen reageert en dan met name op de tweeling. Vandaar in deze update iets meer over Bauwi.
Op de dag van de geboorte heeft Bauwi N'Gayla links laten liggen. Maar op de tweede dag toen ik de gorilla's binnen haalde voor de apenbrok gebeurde er iets grappigs. Het mannetje van de tweeling was aan het piepen en duidelijk naar de borst aan het zoeken. N'Gayla had haar handen vol en probeerde hem naar de tepel te sturen zonder succes. Na een tijdje begon ook het vrouwtje te piepen en dit was voor Bauwi de aanleiding om eens polshoogte te gaan nemen. N'Gayla ging rechtop zitten en Bauwi naderde voorzichtig. Hij ging op ongeveer tien centimeter afstand met zijn hoofd van de kleintjes zitten en bekeek ze eens goed, hij gromde een keer en heeft zo ongeveer vijf minuten gekeken hoe de twee jongen op zoek waren naar de tepels. Na nog een grom -wat positief is bij gorilla's- draaide hij weg. Het leek bijna of hij een verwijtende blik gaf richting N’Gayla en haar zo maande om goed voor het drinken van de jongen te zorgen.
Nadat Bauwi weg draaide ging N'Gayla op haar rug liggen en al snel had het mannetje de tepel gevonden waarna ook het vrouwtje rustig ging drinken. Dit was het enige directe contact wat ik tot nu toe gezien heb. Nu ruim vijf weken later zien we dat Bauwi vaak tussen N'Gayla en Nimba -die haar zoon 7 weken eerder kreeg- in gaat liggen om zo strategisch beide vrouwen met hun nakomelingen te kunnen beschermen. Spelen doet hij nog niet met de jongen maar dit gaat zeker nog komen als de jongen lopen.
Met de tweeling gaat het heel erg goed. N'Gayla geeft ze steeds makkelijker aan een tante, ook tante Shatilla hebben we zien lopen met een jong. Shatilla zou eigenlijk zelf ook drachtig moeten zijn wat tot op heden nog niet het geval is. We zagen in het begin dat ze erg jaloers op de tweeling was maar dit gedrag is bijgedraaid, ze is nu steeds meer de babysitter van N'Gayla. We hopen dat dit goed doet aan de hormoon huishouding van Shatilla zodat ook zij weer dragend zal raken.
Overigens wil ik jullie ook bedanken voor de vele stemmen op onze Facebookpagina. De namen N’Kato voor het vrouwtje (64%) en N’Hasa voor het mannetje (73%) zijn door jullie als namen voor de tweeling uitgekozen.
Tot in de dierentuin,
Maurice Spikker-Hogenkamp
Het was afgelopen week heerlijk weer voor N’Gayla en haar tweeling. N’Gayla heeft met haar tweeling buiten lekker rustig genoten van het Nederlandse zonnetje. Bezoekers konden daardoor N’Gayla erg goed zien en hebben mooie foto’s gemaakt. Wij vinden het erg leuk dat jullie deze foto’s met ons delen! En het is erg bijzonder om te zien hoe jullie met onze unieke gorillatweeling meeleven.
Ondanks dat we ons 9 juli iets zorgen maakten over de dunne ontlasting van het mannetje, gaat alles nog steeds erg goed. Tante Shaila heeft wederom even opgepast. Ze liep met het mannetje onder haar arm weg waarna ze besloot dat het jong ook wel even op haar rug kon liggen. Iets waar wij als dierverzorgers toch wel even van schrokken. Het zag er namelijk wat ruw uit! Echter het jong vond het prima en moeder N’Gayla hield het gebeuren nauwlettend in de gaten vanaf een meter of tien. Na ongeveer vijf minuten vond N’Gayla het goed en vroeg het jong weer terug.
Gisterochtend (donderdag 11 juli) heb ik voor het eerst N’Washi -zelf nog geen vier jaar oud- met het mannetje zien spelen. Het jong lag op één meter afstand van N’Gayla en N’Washi speelde er rustig mee.
De tweeling krijgt ook iets meer haar maar het kleurverschil is nog duidelijk te zien. Het mannetje is wat bruiner en het vrouwtje wat zwarter. Wij vinden het hoog tijd dat we in de volgende blog de namen van de tweeling kunnen gebruiken. Wij hebben voor zowel het mannetje als het vrouwtje drie namen bedacht en horen via Facebook graag van jullie welke naam jullie het leukst vinden.
Groet,
Wilco Limpers
dierverzorger mensapen
Moeder N’Gayla verzorgt haar tweeling erg goed. Ze houdt de jongen netjes schoon van mest en stimuleert ze met plassen. We zien ook dat het mannetje en vrouwtje beiden goed en evenredig groeien. Dit mede door de goede melkproductie van N’Gayla. Waar voorheen één borst iets groter was dan de andere, heeft ze nu twee volle borsten zodat ze de jongen voldoende melk kan geven.
Shaila mag al meer oefenen met het 1-voor-1 dragen van de jongen. Het vertrouwen richting Shaila wordt steeds groter, de tijd dat Shaila de kleine mag dragen is veelal enkele minuten. Na de dierentuin van Atlanta is Burgers’ Zoo de tweede dierentuin in de wereld waarbij de moeder haar tweelingjongen zelf opvoedt. In Atlanta duurde het vele maanden totdat moeder haar jongen aan een andere gorilla durfde over te geven. N’Gayla vindt het erg fijn dat ze af en toe ontlast wordt en zo geeft ze Shaila de mogelijkheid om te oefenen voor als Shaila zelf een keer een jong gaat krijgen.
N’Gayla is door haar tweeling in rang gestegen naar de hoogste rang binnen de vrouwen. Ze staat nu boven Nimba, die op 25 april een jong heeft gekregen. Door de stijging zien we dat N’Gayla ook veel meer zelfvertrouwen heeft gekregen. Volgende week zal Wilco een update geven.
Door: Herjo Dekker
De tweede week van de tweeling is bijna voorbij en ik heb mede dankzij Jacques Prieur -die op dit moment onze gorilla’s observeert- weer een aantal leuke zaken kunnen waarnemen. De tweeling groeit als kool, ze kijken al lekker fit uit de ogen, krijgen een volle dos haar en beide jongen drinken goed. Ik zie vaak dat er één jong drinkt en dat de ander dan zenuwachtig zoekt naar de tepel maar deze niet kan vinden, N´Gayla klopt dan met haar hand op het jong dat aan het zoeken is naar de tepel om het gerust te stellen. Ik heb nu één keer gezien dat N´Gayla op haar rug ging liggen en dat de jongen links en rechts tegelijk dronken.
N'Gayla heeft haar handen vol aan de twee. Ze probeert zo nu en dan wat zaken uit om haar werk te verlichten. Zo liet ze van de week de kleintjes zichzelf al vasthouden aan haar lichaam. Op deze manier kon N’Gayla zelf weer op handen en voeten lopen. Toen het mannetje leek los te laten omdat hij nog niet genoeg kracht had kwam N'Gayla meteen in actie en pakte hem direct weer stevig vast.
De rest van de gorilla’s is erg nieuwsgierig. Zelfs zo erg dat tante Shaila na lang smeken -zo leek het- heel even het mannetje mocht vasthouden. Maar toen Shaila drie meter op weg was vond N'Gayla het genoeg en pakte ze het mannetje terug. Ik krijg veel vragen over hoe je nu het mannetje en vrouwtje kan onderscheiden, dat kan door te kijken naar de kleur: het mannetje is veel lichter van kleur dan het vrouwtje.
We blijven de tweeling in de gaten houden en hopen jullie volgende week weer een bericht te kunnen geven over de ontwikkelingen.
Door: Maurice Spikker-Hogenkamp
Donderdag 13 juni om 8.00 uur vonden de dierverzorgers van de apenafdeling van Koninklijke Burgers’ Zoo tot hun verbazing (bekijk rechts de reactie van dierverzorger Wilco bij de constatering) een gorillatweeling in de nachtverblijven. Het was weliswaar bij hen bekend dat gorillavrouwtje N’Gayla drachtig was, maar haar jong werd pas later deze zomer verwacht. Een gorillatweeling was bovendien helemaal een grote verrassing! Tweelingen zijn namelijk vrij zeldzaam bij gorilla’s.
Al bij de allereerste observatie zagen de verzorgers dat één van beide jongen een mannetje was. Welk geslacht het tweede jong had, was toen nog niet goed te zien. Bij een latere observatie bleek het om een vrouwtje te gaan. Om 12.00 uur van de eerste dag hebben de dierverzorgers de jongen zien drinken bij N’Gayla: samen dronken ze aan beide borsten.
Het donkerste jong van de tweeling is het vrouwtje. Zij is na haar eerste levensweek ook nog wat kleiner dan het mannetje. De verzorgers zien het mannetje vaker drinken, terwijl het vrouwtje in het begin nog vaak op haar vuistje of op het armpje van haar broer zoog. Beide jongen zien er echter erg goed uit en zijn voor een tweeling zeker niet klein uitgevallen. Soms wisselen ze van kant om wat makkelijker te kunnen drinken
N’Gayla is gelukkig een erg ervaren moeder en stimuleert de jongen om te poepen en te plassen. Ze houdt de jongen goed vast: meestal met één arm en vaak is dat haar rechterarm. Om de jongen makkelijk te laten drinken gaat ze regelmatig op haar rug liggen. De slimme N’Gayla gaat vaak in de buurt van zilverrug Bauwi zitten, die haar beschermt tegen de jaloerse Shatilla en Likalé die soms een klap uitdelen of langs komen rennen.
De dierverzorgers besluiten om een apart dagboek bij te gaan houden over de tweeling, waarin ze nauwkeurig al hun observaties noteren. Zo houden ze bijvoorbeeld goed bij wanneer ze drinken, hoe vaak en aan welke borst. Ze kijken nauwkeurig hoe de mest eruit ziet van de jongen, of ze piepen en hoe ze erbij zitten of hangen. Uit al deze gegevens leiden ze af of de jongen zichtbaar groeien, of bijvoorbeeld wat achterblijven in de groei.
N’Gayla en haar jongen doen het echter erg goed. Ze zit gewoon bij de groep en zondert zich niet af.
De komende weken zullen dierverzorgers Maurice, Wilco en Herjo u via onze website wekelijks op de hoogte houden hoe het gaat met N’Gayla en haar tweeling.
